8 Μαρτίου 1857 – Όταν οι εργάτριες βγήκαν στους δρόμους της Νέας Υόρκης – Αφιέρωμα

Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας σηματοδοτεί τις θυσίες και τα επιτεύγματα των γυναικών όλου του κόσμου για πάνω από έναν αιώνα. Τα τελευταία 15 χρόνια, στόχος της Ημέρας είναι να μας υπενθυμίσει πως οι γυναίκες πρέπει να έχουν ίσα δικαιώματα με τους άνδρες, σε όλους τους τομείς.

Η ιστορία – Πότε εορτάστηκε

Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας (International Women’s Day) γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου. Η πρώτη Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε το 1909 με πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ και υιοθετήθηκε δύο χρόνια αργότερα από τη Σοσιαλιστική Διεθνή. Το 1911, η Ημέρα της Γυναίκας διοργανώθηκε στη Γερμανία με πρωτοπόρο τη θεωρητικό Κλάρα Τσέτκιν, μαζί με 100 εκπροσώπους από 17 χώρες.

Στη Ρωσία, μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση ο Λένιν πείστηκε από τη φεμινίστρια Αλεξάνδρα Κολοντάι και καθιέρωσε την 8η Μαρτίου ως επίσημη αργία στη χώρα, ωστόσο σύντομα το πολιτικό υπόβαθρο της γιορτής ξεθώριασε και πλέον η Ημέρα της Γυναίκας γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο ως έκφραση αγάπης και εκτίμησης προς το ωραίο φύλο.

Από το 1975 η Ημέρα της Γυναίκας τελεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, για την ανάδειξη των γυναικείων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο και να προωθήσει τα προβλήματα που ζει το γυναικείο φύλο.

Γιατί θεσμοθετήθηκε

Η 8η Μαρτίου καθιερώθηκε ως μέρα της γυναίκας σε ανάμνηση μιας μεγάλης εκδήλωσης διαμαρτυρίας που έγινε στις 8 Μαρτίου του 1857 από τις εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη, οι οποίες διαδήλωναν ζητώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας. Ήταν μία από τις πρώτες κινήσεις διεκδίκησης δικαιωμάτων από γυναίκες.

Όταν πρωτοθεσμήθηκε η ημέρα αυτή, γυναίκες από διάφορα κράτη απαίτησαν να έχουν δικαίωμα ψήφου, το οποίο πρώτες οι γυναίκες της βρετανικής αποικίας της Νέας Ζηλανδίας απέκτησαν επισήμως το 1893.

Παρ’ όλα αυτά, χρειάστηκε περίπου ένας αιώνας για να αποκτήσουν το δικαίωμα αυτό οι γυναίκες στη Σαουδική Αραβία, καθώς πέρυσι τους δόθηκαν δημόσια αξιώματα και ίσα εργασιακά διακαιώματα με τους άντρες.

Με αφετηρία τις ΗΠΑ, ο εορτασμός διεθνοποιήθηκε τον επόμενο χρόνο, κατά την διάρκεια δευτέρου συνεδρίου του γυναικείου τμήματος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς (2η Διεθνής), που έγινε στην Κοπεγχάγη (26-27 Αυγούστου 1910). Οι 100 σύνεδροι από 17 χώρες υιοθέτησαν την πρόταση τριών γερμανίδων (Λουίζ Τσιτς, Κλάρα Τσέτκιν και Κέτε Ντούνκερ) να γιορτάζεται κάθε χρόνο η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, ως ένα βήμα για την προώθηση της ισότητας των δύο φύλων, που θα περιλάμβανε και το εκλογικό δικαίωμα, που ήταν τότε το καθολικό ζητούμενο για τις γυναίκες όλου του κόσμου.

Στις 19 Μαρτίου 1911 γιορτάστηκε για πρώτη φορά η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στην Αυστρία, την Γερμανία, την Ελβετία και την Δανία. Κοινός τόπος και στις τέσσερις χώρες ήταν η ψήφος στις γυναίκες και η ανάδειξη των γυναικών σε δημόσια αξιώματα. Οι αμερικανίδες συνέχιζαν να γιορτάζουν την δική τους εθνική ημέρα την τελευταία Κυριακή του Φεβρουαρίου. Το 1914, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε στην Γερμανία στις 8 Μαρτίου – είτε επειδή ήταν Κυριακή είτε σε ανάμνηση της απεργίας του 1857 στην Νέα Υόρκη- και έκτοτε καθιερώθηκε η ημερομηνία αυτή για τον εορτασμό και υιοθετήθηκε αρκετά χρόνια αργότερα από τον ΟΗΕ.

Στην πατρίδα μας, το φεμινιστικό κίνημα εμφανίστηκε το 1868-1870, με τους αγώνες των γυναικών Καλλιρρόης Κεχαγιά – Παρέν και Αιμιλία Κτενά. Σημαντικοί σταθμοί στην προσπάθεια αυτή είναι το έτος 1893 και 1894, όπου γράφτηκαν στο Πανεπιστήμιο και Πολυτεχνείο της Αθήνας οι πρώτες φοιτήτριες και το 1912, που ψηφίστηκε ο νόμος «Περί εργασίας γυναικών και ανηλίκων», με το οποίο επιτράπηκε στις γυναίκες να μπορούν να αποκτήσουν την ιδιότητα του δημοσίου υπαλλήλου.

Η συγκέντρωση πνίγηκε στο αίμα, αλλά ο δρόμος για ίσα δικαιώματα των δύο φύλων είχε μόλις ανοίξει. Οι γυναίκες δεν είναι απλά το μισό του πληθυσμού. Δεν είναι μοναχά το “άλλο μισό του ουρανού” όπως άξια λέγεται. Είναι το μισό – και παραπάνω – της δύναμης, των ικανοτήτων, της δημιουργικότητας, των στόχων, των δυνατοτήτων και των αξιών αυτού του τόπου.

Ο αιώνας που πέρασε υπήρξε ένας αιώνας καθοριστικός. Διανύοντας μακρύ και αναμφίβολα δύσκολο δρόμο οι γυναίκες βρέθηκαν στο προσκήνιο. Ανέλαβαν δραστηριότητες και ευθύνες. Ωστόσο η συμμετοχή τους στα κοινά παραμένει δυσανάλογα περιορισμένη. Και αυτή η περιορισμένη συμμετοχή δεν είναι πρόβλημα ισότητας, είναι πρόβλημα ουσίας και ποιότητας της πολιτικής και της δημοκρατίας. Η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά είναι εμπλουτισμός της πολιτικής διαδικασίας. Οι γυναίκες φέρνουν μια διαφορετική ποιότητα στην πολιτική.

Οι γυναικείες αρχές και αξίες αντιστρατεύονται τη λογική της κυριαρχίας του ισχυρότερου, τη μισαλλοδοξία και τη βία. Οι γυναίκες έχουν νέες, φρέσκιες ιδέες, κομίζουν νέες πρωτοβουλίες. Η συνεισφορά της γυναικείας ευαισθησίας στην καταπολέμηση της ανισότητας, του αποκλεισμού, της εκμετάλλευσης είναι κρίσιμη για τον εξανθρωπισμό της πολιτικής και την κατάκτηση ενός νέου πολιτισμού σε καθημερινό επίπεδο.

Πρέπει όλοι μας να αναγνωρίσουμε ότι το μέλλον δεν έχει φύλο. Οι γυναίκες θέλουν, μπορούν και πρέπει να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην επίτευξη των μεγάλων στόχων της κοινωνίας μας. Στη διαμόρφωση ενός αληθινά νέου πολιτικού πολιτισμού. Θέλουν, μπορούν και πρέπει να είναι ενεργοί και ισότιμοι πολίτες και κοινωνοί μιας ισχυρής και δίκαιης Ελλάδας, μιας Ελλάδας της προκοπής και της ανάπτυξης, μιας Ελλάδας της κοινωνικής αλληλεγγύης σ’ ένα πολύπλοκο και παγκοσμιοποιημένο κόσμο.