Έχει ασυλία η αστυνομία;

Με αφορμή την απόφαση για τους δολοφόνους του Ζακ Κωστόπουλου

Η είδηση ότι αθωώθηκαν οι κατηγορούμενοι αστυνομικοί στη δίκη για τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις. Δεν θέλω να σταθώ στη συγκεκριμένη υπόθεση και το εάν η στάση των αστυνομικών συνέβαλε ή όχι στην τραγική κατάληξη. Κυρίως, θέλω να σταθώ στον τρόπο που και για αυτή την υπόθεση, όπως και για την υπόθεση Σαμπάνη, αλλά και άλλες υποθέσεις σε ένα σημαντικό μέρος της κοινής γνώμης διαμορφώνεται η γνώμη ότι η αστυνομία έχει μια ορισμένη ασυλία.

Γνωρίζω τα αντεπιχειρήματα που έχουν να κάνουν με τις αλλαγές που έχουν γίνει και τη προσπάθεια να υπάρχει μεγαλύτερη λογοδοσία και απόδοση ευθυνών σε περιπτώσεις αυθαιρεσίας. Ομως, πιστεύω ότι το πρόβλημα υπερβαίνει τα όποια θεσμικά βήματα έχουν γίνει. Στη χώρα μας η αστυνομία είναι ένας κρατικός μηχανισμός που έχει καταφέρει να θωρακίσει σε σημαντικό βαθμό τον ρόλο του.

Η μεταπολίτευση δεν σηματοδότησε την ίδια βαθιά τομή που ίσχυσε π.χ. για τον Στρατό που απεμπόλησε τον πολιτικό ρόλο του. Κυρίως, όμως, είναι η ίδια η θέση της αστυνομίας ως βασικού κατασταλτικού αλλά και ανακριτικού μηχανισμού που βοηθάει αυτή τη θωράκιση. Αυτό επιτείνεται από το γεγονός ότι μια σειρά από πλευρές της λειτουργίας της, από τα πρωτόκολλα συμπεριφοράς της μέχρι τους κανόνες εμπλοκής σε τελική ανάλυση εξακολουθούν να καθορίζονται αμιγώς υπηρεσιακά και όχι μέσα από τη διαδικασία δημοκρατικής θέσπισης που προβλέπεται για άλλους τομείς του κρατικού μηχανισμού.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό. Διεθνώς η πολιτική επένδυση σε μια λογική «νόμου και τάξης» έχει οδηγήσει στην εντεινόμενη στρατιωτικοποίηση και στεγανοποίηση των αστυνομικών δυνάμεων, αλλά και σε αυξημένα κρούσματα βίας και αυθαιρεσίας. Και αυτό καθιστά εξαιρετικά επείγουσα την κατοχύρωση μορφών πραγματικού δημοκρατικού ελέγχου σε όλες τις πλευρές της λειτουργίας τέτοιων μηχανισμών και την ουσιαστική και όχι τυπική συζήτηση των ζητημάτων που αφορούν την οργάνωση, λειτουργία, δράση της αστυνομίας, χωρίς τα στεγανά που συντηρούν την αυθαιρεσία. 

Παναγιώτης Σωτήρης