Μαρία Πλυτά, η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτης

Μαρία Πλυτά, η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτης του Ελληνικού Κινηματογράφου, ιδρυτικό μέλος και επίτιμη πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών η οποία την ανακήρυξε το 1986 επίτιμο μέλος της για τη μεγάλη της προσφορά στον κινηματογράφο.

Η Μαρία Πλυτά γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στις 26 Νοεμβρίου του 1915. Αρχικά ασχολήθηκε με τη φιλολογία και τη λογοτεχνία. Το 1944 έγραψε το μυθιστόρημα «Δεμένα φτερά» και το 1946 το μυθιστόρημα «Αλυσίδες». Εγραψε και τα βραβευμένα θεατρικά έργα «Κάστρο της Χερσώνας» και «Μάνα γης», τα οποία παίχτηκαν στο ραδιόφωνο στα τέλη της δεκαετίας του ’40.

Το 1947 άρχισε τη δουλειά της στον κινηματογράφο, συμμετέχοντας σαν καλλιτεχνική διευθύντρια στην ταινία του Νίκου Τζαβέλλα «Μαρίνος Κοντάρας», με τον Μάνο Κατράκη. Το 1950 γύρισε την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της, «Τ’ αρραβωνιάσματα», βασισμένη στο ομώνυμο ηθογραφικό δράμα του Δημήτρη Μπόγρη, με πρωταγωνιστές τους Αιμίλιο Βεάκη, Ντίνο Ηλιόπουλο, Δήμο Σταρένιο κ.ά. Με δεδομένο τις εξαιρετικά δύσκολες για τον ελληνικό κινηματογράφο συνθήκες των δεκαετιών του ’50 και ’60, η Μ. Πλυτά γύρισε 17 συνολικά ταινίες, μερικές από τις οποίες είναι σημαντικές, ενώ υπέγραψε τα σενάρια και το μοντάζ των ταινιών «Ζήλια» (1963) και «Ανάμεσα σε δυο γυναίκες» (1967).

Η Μαρία Πλυτά έγινε κυρίως γνωστή από μελοδράματα της δεκαετίας του 1960, μερικά από τα οποία έχουν αφήσει ιστορία χάρη στην «υιοθεσία» τους από την τηλεόραση: «Ο λουστράκος» (1962 – έκανε σταρ τον μικρό Βασιλάκη Καΐλα), (1964 – με την Ξένια Καλογεροπούλου και τον Βύρωνα Πάλλη), «Ο εμποράκος». Αλλες ταινίες της όμως, όπως η «Εύα» με τον Μάνο Κατράκη, τον Ντίνο Ηλιόπουλο και τον Αλέκο Αλεξανδράκη, ή το «Μόνο για μια νύχτα» με τη Βούλα Ζουμπουλάκη και τον Γιώργο Φούντα, έχουν σήμερα λησμονηθεί. Ο Κ. Φέρρης το τοποθετεί με ακρίβεια: «Μόνη της η Μαρία Πλυτά επέλεξε έναν λαϊκό κινηματογράφο που μέσα από τη δική της καλλιέργεια εξυπηρέτησε για να αναδείξει ακριβώς τα ανθρωπιστικά στοιχεία των ταινιών. Αυτά που πραγματικά χρειαζόταν ο ελληνικός λαός, το ελληνικό κοινό, ο ελληνικός κόσμος. Και δεν κατέφυγε σε καμία ευκολία, σε καμία φτήνια, σε καμία κερδοσκοπική υποχώρηση σε οτιδήποτε αφορούσε τα θέματά της και τη σκηνοθεσία της».

Το 1951 γύρισε τη «Λύκαινα» (Με την Αλέκα Κατσέλη – Α΄ έπαινος των Ελλήνων κριτικών κινηματογράφου). Ακολούθησαν: Η οπερέτα «Ο βαφτιστικός» (1952 – μεταφορά στο πανί της οπερέτας του Θεόφραστου Σακελλαρίδη με τους Μίμη Φωτόπουλο και Αλέκο Αλεξανδράκη). «Εύα» (1953 – με τους Μάνο Κατράκη, Ντίνο Ηλιόπουλο, Αλέκο Αλεξανδράκη και Αλίκη Γεωργούλη). «Το κορίτσι της γειτονιάς» (1954 – με τους Ορέστη Μακρή, Δέσπω Διαμαντίδου και Γιώργο Φούντα). «Η Δούκισσα της Πλακεντίας» (1956 – με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα). «Τζιπ-περίπτερο και αγάπη» (1957). «Μόνο για μια νύχτα» (1958). «Τα ναυάγια της ζωής» (1959 – με την Τζένη Καρέζη και τον Κώστα Κακκαβά), «Αντρας είμαι και το κέφι μου θα κάνω» (1960 – με τον Γιάννη Γκιωνάκη). «Ηρθες αργά» (1961). . «Ο άσωτος» (1963). «Ο νικητής» (1965). «Ο εμποράκος» (1967). «Η άγνωστη της νύχτας» (1970) κ.ά.