Δ. Κάρναβος: Η νόσος COVID-19 ευκαιρία για επιτάχυνση της περιβαλλοντικής ατζέντας… Συνέντευξη
Συνέντευξη του δημάρχου Καλλιθέας και Β’ αντιπροέδρου της ΚΕΔΕ Δημήτρη Κάρναβου στο πλαίσιο του 8ου Προγράμματος Δράσης για το Περιβάλλον φιλοξενεί η επίσημη ιστοσελίδα Ευρωπαϊκής Επιτροπής Περιφερειών της Ε.Ε.. Ο δήμαρχος Καλλιθέας είναι ο εισηγητής του σχεδίου γνωμάτευσης, μετά από πρόταση του Ευρωπαϊκού Λαϊκού κόμματος, με το οποίο ζητείται να διατεθούν επαρκείς πόροι στις Τοπικές και Περιφερειακές αρχές για την επιτόπια υλοποίηση των περιβαλλοντικών πολιτικών.
Το σχέδιο γνωμοδότησης πρόκειται να τεθεί σε ψηφοφορία κατά την επόμενη σύνοδο ολομέλειας η οποία έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί στις 3 με 5 Φεβρουαρίου 2021, και μετά τη διεξαγωγή γενικής διερευνητικής συζήτησης στη συνεδρίαση της επιτροπής ENVE την 1η Φεβρουαρίου 2021.
Το 8ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον είναι καθοριστικής σημασίας καθώς η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με πρωτοφανείς προκλήσεις, αν και οι περιβαλλοντικές πολιτικές τις Ε.Ε. απέφεραν σημαντικά οφέλη. Ωστόσο οι τομείς του περιβάλλοντος, του κλίματος, και της αειφορίας, όπου μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η απώλεια βιοποικιλότητας, η κλιματική αλλαγή, η χρήση των πόρων και η ρύπανση, χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής στη μετά-Covid 19 εποχή.
Δημήτρης Κάρναβος: Η νόσος COVID-19 αποτελεί ευκαιρία για την επιτάχυνση της περιβαλλοντικής ατζέντας
Από τοπική και περιφερειακή σκοπιά, σε ποιες προτεραιότητες θα πρέπει να εστιάσει το 8ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον;
Το 8ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον παρέχει μακροπρόθεσμο στρατηγικό όραμα και καθοδήγηση για την επίτευξη μιας κλιματικά ουδέτερης, αποδοτικής ως προς τη χρήση των πόρων και βιώσιμης οικονομίας έως το 2050, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, τη νέα στρατηγική της ΕΕ για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως τα μέσα του αιώνα. Το 8ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον, παράλληλα με τους έξι στόχους προτεραιότητας που περιγράφονται στην πρόταση, αντικατοπτρίζει τους στόχους και τις προσδοκίες των τοπικών και των περιφερειακών ηγετών. Η πανδημία COVID-19 μας δίδαξε ότι η προσέγγιση της υγιούς διαβίωσης πρέπει να αποτελέσει τη βάση όλων των πολιτικών της ΕΕ για την προώθηση της ανθρώπινης υγείας, ενός υγιούς πλανήτη, μιας υγιούς οικονομίας και μιας υγιούς κοινωνίας με ευκαιρίες για όλους. Σε αυτό το πλαίσιο, η βελτίωση της σχέσης μεταξύ υγείας και περιβάλλοντος είναι τόσο θεμελιώδης όσο και αναγκαία. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι το 8ο ΠΔΠ συμβάλλει σε ένα περιβάλλον χωρίς τοξικές ουσίες, βελτιώνει το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων και δημιουργεί ανθεκτικότερες κοινότητες. Πρέπει επίσης να διασφαλίσουμε ότι το 8ο ΠΔΠ προωθεί ένα βιώσιμο επιχειρηματικό περιβάλλον και προάγει οικολογικές επενδύσεις σε όλα τα επίπεδα (ενωσιακό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό). Όλα αυτά είναι απαραίτητα εάν θέλουμε να έχουμε μια ισχυρότερη και βιώσιμη ΕΕ στη μετά-COVID-19 εποχή.
Πώς μπορεί το νέο ΠΔΠ να εξασφαλίσει καλύτερη ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής και της κλιματικής διάστασης σε άλλες τομεακές πολιτικές της ΕΕ; Πώς συνδέεται το 8ο ΠΔΠ με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία;
Η αποτελεσματικότερη ενσωμάτωση του περιβάλλοντος και του κλίματος σε άλλες τομεακές πολιτικές της ΕΕ δεν είναι πάντα εύκολη διότι υπάρχουν διαφορετικές προτεραιότητες στους διάφορους τομείς. Ορισμένες φορές, ακόμη και οι πολιτικές για το περιβάλλον και το κλίμα φαίνεται να λειτουργούν ως αντίθετες δυνάμεις. Για παράδειγμα, οι πολιτικές για την προστασία του κλίματος και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα προωθούν την εγκατάσταση και τη λειτουργία έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Από την άλλη πλευρά, η εξαιρετικά σημαντική πολιτική για την ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας και τη διατήρηση της συνοχής του δικτύου Natura 2000 φαίνεται να συγκρούεται, εν μέρει, με την πολιτική για την προστασία του κλίματος, π.χ. όταν υλοποιούνται και τίθενται σε λειτουργία έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε προστατευόμενες περιοχές. Ως εκ τούτου, πρέπει να είμαστε συνεπείς και να οδεύουμε προς την ίδια κατεύθυνση, δεδομένου ότι αντιμετωπίζουμε όλοι τις ίδιες προκλήσεις. Η βέλτιστη δυνατή αξιοποίηση των διαθέσιμων εργαλείων και μεθόδων είναι σημαντική προκειμένου να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο άγρυπνης παρακολούθησης και συνεχούς βελτίωσης των περιβαλλοντικών επιδόσεων, συμπεριλαμβανομένων επίσης επενδύσεων για την προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος. Θα πρέπει επίσης να συμφωνήσουμε σε έναν σαφή οδικό χάρτη που θα κατευθύνει την πορεία μας προς την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Όσον αφορά τους δήμους και τις περιφέρειες, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές διαδραματίζουν ιδιαίτερο ρόλο στη συνεργασία επιχειρήσεων, ερευνητικών ιδρυμάτων και πανεπιστημίων, καθώς και στη συμμετοχή ιδιωτών και τοπικών φορέων στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των περιβαλλοντικών πολιτικών.
Πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι οι περιβαλλοντικές πολιτικές εφαρμόζονται στο έπακρο σε όλες τις κοινότητες της ΕΕ;
Ασφαλώς επικροτώ το γεγονός ότι το 8ο ΠΔΠ προσδιορίζει την αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη υλοποίηση ως βασική προτεραιότητα. Για να βελτιωθεί ο βαθμός υλοποίησης, οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές θα πρέπει να διαθέτουν ενδεδειγμένα μέσα και επαρκείς πόρους. Είμαστε υπεύθυνοι για την εφαρμογή του 70% της νομοθεσίας της ΕΕ, του 90% των μέτρων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και του 70% των δράσεων μετριασμού της κλιματικής αλλαγής. Πρέπει να έχουμε στη διάθεσή μας καινοτόμες προσεγγίσεις οι οποίες να επιτρέπουν στις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να παρέχουν εξατομικευμένες λύσεις για τη βελτίωση της επιτόπιας υλοποίησης των περιβαλλοντικών πολιτικών σε αστικές, αγροτικές, ορεινές, νησιωτικές ή παράκτιες περιοχές. Είναι αναγκαίο να αυξηθούν η έρευνα, τα δεδομένα και οι γνώσεις για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων περιβαλλοντικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε και για την αξιοποίηση των ευκαιριών σε διάφορους τύπους τοπικών και περιφερειακών κοινοτήτων δεδομένου ότι κάθε γεωγραφική περιοχή αντιμετωπίζει τις δικές της προκλήσεις και διαθέτει τα δικά της δυνατά και αδύναμα σημεία. Ως εκ τούτου, στη γνωμοδότησή μου σχετικά με το 8ο ΠΔΠ, προκρίνω μια ολιστική, τοποκεντρική ή εδαφική προσέγγιση ως τον καλύτερο τρόπο για την επίτευξη υγιούς βιοτικού επιπέδου. Δεν υπάρχει περίπτωση να επιτύχουμε αν δεν θέσουμε σε εφαρμογή ένα λειτουργικό πλαίσιο πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και αν δεν ενθαρρύνουμε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης να προωθήσουν τη διαδιοικητική, διαπεριφερειακή, διαδημοτική και διασυνοριακή συνεργασία όσον αφορά τις περιβαλλοντικές πολιτικές. Χρειάζεται επίσης να ενισχυθεί η βάση γνώσεων για το περιβάλλον, αξιοποιώντας το δυναμικό των ψηφιακών τεχνολογιών και των τεχνολογιών δεδομένων και αυξάνοντας τη χρήση των βασισμένων στη φύση λύσεων και της κοινωνικής καινοτομίας προκειμένου να βελτιωθεί η υλοποίηση των περιβαλλοντικών στόχων. Για παράδειγμα, στην Καλλιθέα, τον όγδοο μεγαλύτερο δήμο της Ελλάδας και τον τέταρτο μεγαλύτερο της αστικής περιοχής της Αθήνας, υλοποιήσαμε ένα έργο που βασίζεται στη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών (τεχνολογία iBeacons και ενισχυμένη πραγματικότητα) για να παρακινήσουμε τους κατοίκους και τους επισκέπτες να χρησιμοποιούν βιώσιμες μορφές μεταφορών, όπως το περπάτημα και η ποδηλασία, με στόχο να μειωθούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, να βελτιωθεί η ποιότητα του αέρα και να προβληθεί η ανάγκη διαφύλαξης της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του δήμου.
Πώς μπορεί το 8ο ΠΔΠ να συμβάλει στη διασφάλιση επαρκών πόρων για τις τοπικές και τις περιφερειακές κοινότητες της ΕΕ ενόψει της υλοποίησης των ενωσιακών πολιτικών για το περιβάλλον και το κλίμα στο πλαίσιο μιας πράσινης ανάκαμψης από τη νόσο COVID-19;
Όπως προανέφερα, οι επαρκείς πόροι είναι πρωταρχικής σημασίας για την επιτυχή επιτόπια υλοποίηση των πολιτικών για το περιβάλλον και το κλίμα. Μεταξύ των πόρων περιλαμβάνονται στοχευμένη χρηματοδότηση και σαφές νομικό πλαίσιο, αλλά και διοικητικοί πόροι, όπως η ανθρώπινη εμπειρογνωσία, η ανάπτυξη ικανοτήτων, η απόκτηση γνώσεων και η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών. Το 8ο ΠΔΠ πρέπει να αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για τον εξοπλισμό των τοπικών και των περιφερειακών αρχών με τα σωστά εργαλεία, σύμφωνα με τη στρατηγική πράσινης ανάκαμψης από τη νόσο COVID-19. Το πλαίσιο αυτό πρέπει να εμπεριέχει κίνητρα για τη μετάβαση σε πιο φιλόδοξες περιβαλλοντικές πολιτικές, ιδίως για εκείνες που υστερούν, αλλά ακόμη και για εκείνες που έχουν καλές επιδόσεις, προκειμένου να παρακινηθούν περισσότερο. Οφείλω να ομολογήσω ότι λυπάμαι για την αναντιστοιχία μεταξύ της συμφωνίας για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027 και του 8ου ΠΔΠ. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι χρειάζεται να συντονιστούν καλύτερα. Ως θετικό στοιχείο, διαπιστώνω με ικανοποίηση ότι ο επόμενος προϋπολογισμός της ΕΕ θέτει το κλίμα και την ψηφιακή μετάβαση στον πυρήνα του και ότι προορίζει το 30% τόσο του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της Ε.Ε. όσο και της δεσμης μέτρων “NextGenerationEU” για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, επιδεικνύοντας επίσης ιδιαίτερη προσοχή στο περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα. Ελπίζω ότι το 8ο ΠΔΠ θα δημιουργήσει το ενδεδειγμένο πλαίσιο για πράσινες και γαλάζιες επενδύσεις και καινοτομίες σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για την οικοδόμηση ανθεκτικών κοινοτήτων εκ παραλλήλου με την επίτευξη οικονομικής ανάπτυξης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε μια δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνία βασισμένη στην αλληλεγγύη. Ευελπιστώ επίσης ότι το 8ο ΠΔΠ θα εξασφαλίσει κατάλληλα μέσα για την ανάπτυξη ικανοτήτων, μια βάση δεδομένων με γνώσεις και βέλτιστες πρακτικές, καθώς και κίνητρα για διαδημοτική συνεργασία, με τη μορφή αξιολογήσεων από ομοτίμους, δραστηριοτήτων αμοιβαίας μάθησης, επιτόπιων επισκέψεων, οικολογικών αδελφοποιήσεων, με στόχο να προαχθεί η πράσινη ανάκαμψη.
Όσον αφορά τον αντίκτυπο της νόσου COVID-19 στην περιβαλλοντική ατζέντα, πιστεύετε ότι αποτελεί εμπόδιο ή ευκαιρία για την επιτάχυνση της δράσης;
Εξυπακούεται ότι η νόσος COVID-19 θα πρέπει να θεωρηθεί ως ευκαιρία για την επιτάχυνση της περιβαλλοντικής ατζέντας. Κατά τους τελευταίους μήνες παρατηρήσαμε βελτίωση της ποιότητας του αέρα, αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και γενική βελτίωση των οικοσυστημάτων, πράγματα που θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως εφαλτήριο για την περαιτέρω δράσεις. Χαιρετίζω το γεγονός ότι η ΕΕ σχεδιάζει η ανάκαμψη από τη πανδημία COVID-19 να συμβαδίζει με την οικολογική και την ψηφιακή μετάβαση. Οι τοπικές μας κοινότητες πρέπει να ανακάμψουν οικονομικά, αλλά με τρόπο βιώσιμο και ανθεκτικό. Αυτό που θεωρώ σημαντικό εν προκειμένω είναι η ανάγκη βελτίωσης της επικοινωνίας μας ώστε να εξασφαλίσουμε τη συμμετοχή των ιδιωτών, καθώς η υλοποίηση της περιβαλλοντικής ατζέντας μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την πλήρη και καθημερινή δέσμευση όλων μας. Οφείλουμε να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο σχετικά με τα οφέλη των πολιτικών για το κλίμα, το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα και να καταδείξουμε τον τρόπο με τον οποίο οι πολιτικές αυτές βελτιώνουν την υγεία και την ευημερία μας, καθιστώντας ταυτόχρονα πιο βιώσιμες και ανταγωνιστικές τις τοπικές μας οικονομίες.
