ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΚΑΒΙΤΣΑΣ 12/3/1865 – 10/10/1922

Υπήρξε ένας από τους τρεις μεγάλους εκπροσώπους της ηθογραφίας, μαζί με τους Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη και Γεώργιο Βιζυηνό και ο κατ’ εξοχήν εκπρόσωπος του νατουραλισμού στη νεοελληνική λογοτεχνία.

Ο Καρκαβίτσας ασχολήθηκε με επιτυχία με όλα τα είδη του γραπτού λόγου εκτός από θεατρικά έργα: διηγήματα, μυθιστορήματα, ποίηση, μελέτες, χρονογραφήματα, ιστορικά σημειώματα, ιστορικά ανέκδοτα, παιδικά βιβλία. Επίσης, συνεργάστηκε με τα μεγαλύτερα λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής του,καθώς και με εφημερίδες στις οποίες προμήθευε πλήθος άρθρα που αφορούσαν τις συνήθειες και τα γνωρίσματα των διαφόρων τόπων της Ελλάδας.

Τα πιο διάσημα έργα του είναι το μυθιστόρημα «Ο ζητιάνος», και η συλλογή διηγημάτων «Λόγια της πλώρης», δυο έργα με τα οποία ο Καρκαβίτσας κατέκτησε μια θέση στους κορυφαίους της νεοελληνικής πεζογραφίας. Αυτά τα δυο έργα έχουν μεταφραστεί και εκδοθεί σε πολλές χώρες του εξωτερικού, αυτοτελώς καθώς και σε ανθολογίες νεοελληνικής πεζογραφίας.

Ας γνωρίσουμε αναλυτικά τα έργα του:

1 Ο ΖΗΤΙΑΝΟΣ – Εκδότης: Καρακώτσογλου

Ο Ζητιάνος είναι ένα συγκλονιστικό ψυχογράφημα γραμμένο με μαεστρία από τον σπουδαίο ποιητή και πεζογράφο μας Ανδρέα Καρκαβίτσα. Χάρη στη διεισδυτική πένα του συγγραφέα μετέχουμε από πολύ κοντά στη βασανισμένη ζωή των Ελλήνων χωρικών στο μεταίχμιο του 19ου και του 20ου αιώνα. Εξαίρετος ψυχολόγος, αποδίδει με ρεαλισμό αλλά και με απίστευτο λυρισμό τα πάθη, τις προλήψεις, την αγραμματοσύνη και τις δεισιδαιμονίες που κυριαρχούσαν εκείνη την εποχή λόγω του σκληρού αγώνα για την επιβίωση και αποτελούσαν το κυρίαρχο στοιχείο στην ελληνική ύπαιθρο. Ο κεντρικός ήρωας, ο Τζιριτόκωστας, είναι ο αντιπροσωπευτικός τύπος του παμπόνηρου ζητιάνου, που παίζει στα δάχτυλα την ψυχολογία των χωρικών για να κερδίσει αυτό που θέλει, με αποκορύφωμα το γεγονός ότι κατάφερε να ξεγελάσει ακόμα και τον ίδιο τον πατέρα του.

2. ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΛΩΡΗΣ – Εκδότης: Καρακώτσογλου

Η συλλογή διηγημάτων Λόγια της Πλώρης εκδόθηκε το 1899 και αποτυπώνει τις εμπειρίες του Ανδρέα Καρκαβίτσα από την περίοδο 1892-1894, όταν εργάστηκε ως γιατρός στο ατμόπλοιο “Αθήναι”,με το οποίο ταξίδεψε στη Μεσόγειο, στον Ελλήσποντο και στη Μαύρη Θάλασσα. Στηριζόμενος στα προσωπικά του βιώματα και στις ιστορίες που άκουσε, ζωντανεύει με παραστατικότητα τη σκληρή ζωή των ναυτικών και των σφουγγαράδων την εποχή που κυριαρχούσαν στις θάλασσες τα ιστιοφόρα πλοία. Θρύλοι, παραδόσεις και γοητευτικές ιστορίες διαδέχονται διηγήματα που αποτυπώνουν με ρεαλισμό την καθημερινή βιοπάλη και τους κινδύνους της θάλασσας, που ωστόσο δεν αρκούν για να αναιρέσουν την έλξη των ανθρώπων προς αυτήν.

3. Η ΛΥΓΕΡΗ – ΕΚΔΟΤΗΣ ΠΕΛΕΚΑΝΟΣ

Στη “Λυγερή” διαπραγματεύεται η θέση της γυναίκας μέσα στην αγροτική ελληνική κοινωνία.

4. ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ – ΦΛΟΓΕΡΑ – ΓΙΑΝΝΟΣ ΚΑΙ ΜΑΡΩ – ΣΠΑΘΟΓΙΑΝΝΟΣ – Ο ΑΦΩΡΕΣΜΕΝΟΣ – ΝΕΟΙ ΘΕΟΙ – ΗΜΕΡΑΙΤΗΣ ΓΡΙΑΣ)   ΕΚΔΟΤΗΣ ΕΣΤΙΑ

“Η ΦΛΟΓΕΡΑ ΤΟΥ”:
– Δεν πααίνω, σου λέω, δεν πααίνω! Μου κάνει κακό!…
– Πήγαινε, καημένη, και σήμερα… βλέπεις πως θα πάω ν’ αλέσω!…

5. ΠΑΛΙΕΣ ΑΓΑΠΕΣ

Οι “Παλιές αγάπες” είναι μια συλλογή του πεζογράφου Ανδρέα Καρκαβίτσα, του θεμελιωτή του διηγήματος, δεκαπέντε διηγημάτων ηθογραφικού και ιστορικού περιεχομένου της περιόδου 1885 – 1897. Στις”Παλιές αγάπες” ο Καρκαβίτσας εικονίζει τον ψυχισμό αγροτικών τύπων.Η ζωή του ξωμάχου, που μάχεται τραχιά με τη γης για να ζήσει και παραδέρνει ανυπεράσπιστος στου τοκογλύφου τη βουλιμία και στην αόμματη οργή των καιρών,δίνεται με πολύχρωμους πίνακες και αδρές πινελιές. Αληθινός καλλιτέχνης, προκαλεί πλούσιες συναισθηματικές αντιδράσεις του αναγνώστη στα “δρώμενα” των διηγημάτων του. Και η συγκινησιακή αντίδραση του κοινού, σ’ ένα έργο τέχνης αποτελεί την αισθητική του δικαίωση.Με τις “Παλιές αγάπες” συναγείρει όλο τον κύκλο των συγκινησιακών αντιδράσεων στην ψυχή του αναγνώστη, από την όλοθέρμη συμπόνια, ως τη βοερή αγανάκτηση.Και κάτω από τα δρώμενα των διηγημάτων δίχως να στο λέει, δίχως να το βλέπεις, το μαντεύεις, το αισθάνεσαι να σαλεύει, άφαντο,μα παρόν, το ηθικό παράγγελμα. Στις “Παλιές αγάπες” περιέχονται διηγήματα με μύθο ρεαλιστικό που τα δρώμενα αναδείχνουν τους κοινωνικούς παράγοντες της οδύνης. Άλλα ζωγραφίζουν το υποστασιακό δέος και την απελπισμένη άποψη, ότι ο θάνατος λυτρώνει από της ζωής τους καημούς και τα βάσανα. 

Πηγές:   https://el.wikipedia.org,   https://www.public.gr/, https://www.politeianet.gr/

Για τον Πολιτιστικό Σύλλογο ΠέΖΟ:

Τέλιου Βάσω