ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΙΙ: Ερασιτεχνική δημιουργία στην εποχή του νεοφιλευθερισμού

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΙΙ – Ερασιτεχνική δημιουργία στην εποχή του νεοφιλευθερισμού

Η υποστήριξη της ερασιτεχνικής δημιουργίας υπήρξε ίσως η σημαντικότερη έκφραση της απόφασης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να διεκδικήσει την αρμοδιότητά της στην πολιτιστική ζωή της τοπικής κοινωνίας. Έργο κατ’ εξοχήν των δυνάμεων της Κεντροαριστεράς, αυτή η πολιτική αναβαθμίζει την ελεύθερη πρόσβαση στα αγαθά του πολιτισμού, σε στοιχείο του δικαιώματος των πολιτών στην αυτοδιοίκηση. Είναι πολιτική εμβάθυνσης της δημοκρατίας.

Η Δεξιά ουδέποτε υιοθέτησε αυτή την αντίληψη. Συνήθως, κατανοούσε την ερασιτεχνική δημιουργία ως δραστηριότητα για τον ελεύθερο χρόνο των ενδιαφερομένων πολιτών, οι οποίοι «ωφελούνται» από τον δημοτικό προϋπολογισμό, ικανοποιώντας ένα ευχάριστο πάρεργο. Σε κάποιο βαθμό, συνήγορός της γίνεται η τάση του ερασιτέχνη να «κάνει τέχνη» κυρίως για τον εαυτό του.

Αλλά, στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού, το νέο στοιχείο είναι πως η ερασιτεχνική δημιουργία ολοένα και περισσότερο στερείται διοικητικών και άλλων μέσων, τα οποία διέθετε στο παρελθόν για να κινητοποιήσει την πολιτιστική δράση των πολιτών. Ασφαλώς, αυτά τα μέσα ήσαν αδύναμα, όπως οι συμβάσεις μίσθωσης έργου με τους καλλιτεχνικούς συνεργάτες, οι οποίοι κατά τη νομοθετημένη αντίληψη του Κράτους αποτελούσαν αδιαβάθμητο βοηθητικό προσωπικό του Δημοσίου. Ισχυρή ήταν, όμως, η αποφασιστικότητα των δημοτικών διοικήσεων, των πολιτών και του καλλιτεχνικού δυναμικού να δώσουν συγκεκριμένο στόχο στην πολιτιστική αρμοδιότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Να αποτρέψουν τον πολιτιστικό μαρασμό της κοινωνίας και να περιορίσουν την ένταση των κοινωνικών ανισοτήτων, φαινόμενα που προκαλεί η παραχώρηση της πολιτιστικής ζωής στην ιδιωτική πρωτοβουλία και τη μοιραία κερδοσκοπία της.

Στην Καλλιθέα, η διοίκηση του Δήμου ήταν σαφώς απρόθυμη να αξιοποιήσει την τεχνολογική πρόοδο για την εξ αποστάσεως λειτουργία των ομάδων και εργαστηρίων στις συνθήκες της πανδημίας. Δεν τους απέδωσε προτεραιότητα. Αποκλειστικό της μέλημα υπήρξε η διοικητική προετοιμασία μαζικών ψυχαγωγικών εκδηλώσεων, αν και μόνη της πιθανολογούσε ότι τα μέτρα προστασίας από τον κορωνοϊό θα τις ματαίωναν.

Τη διοίκηση δεν απασχολεί εάν η τοπική πολιτιστική ζωή περιέλθει στη διάθεση ιδιωτών, όσο μειώνονται ο ρόλος και οι θεσμικές δυνατότητες του Δήμου. Κατά την αντίληψή της, άλλωστε, και ο πολιτισμός και η Αυτοδιοίκηση αποτελούν μέσα για την υποστήριξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Αδιάφορη είναι για τη Δεξιά η συζήτηση, υπό ποιες προϋποθέσεις ένας τέτοιος ρόλος δεν θα δημιουργήσει νέα εμπόδια ως προς την ελεύθερη σχέση, την οποία οι πολίτες επιδιώκουν και πρέπει να έχουν με την πολιτιστική δράση και την καλλιτεχνική δημιουργία. Στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού η ερασιτεχνική δημιουργία υπονομεύεται.

Για να αποκτήσουν εκ νέου σιγουριά για το μέλλον τους τα εργαστήρια και οι ομάδες πρέπει να επανέλθουν στην ιδρυτική τους φυσιογνωμία, αυτήν του κοινωνικού κινήματος που συνέδεσε τον πολιτισμό με την αυτοδιοίκηση.   

Γράφει ο Θοδωρής Ψαλιδόπουλος