Πάσχα στην Καλλιθέα

Η Καλλιθέα είναι ένας σχετικά καινούριος Δήμος που από τη δημιουργία του φιλοξένησε μια πολύμορφη πληθυσμιακή ομάδα.  Άνθρωποι που εγκατέλειψαν τα χωριά τους αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο και άνθρωποι που διώχθηκαν βίαια  από τις εστίες τους, συναντήθηκαν στα φιλόξενα περιβόλια του προαστίου που ονομάστηκε Καλλιθέα. Όλοι αυτοί κουβάλησαν τα δικά τους έθιμα και τις συνήθειες που τους θύμιζαν την καταγωγή τους, τα οποία με τον δικό τους τρόπο τα ανάμειξαν και δημιούργησαν το δικό τους εθιμοτυπικό.

Οι ζωντανές πόλεις δημιουργούν έτσι κι αλλιώς τη δική τους λαογραφική παράδοση που μετασχηματίζεται και αναπροσαρμόζεται με το πέρασμα των χρόνων.

Σήμερα, Μεγάλη Πέμπτη,  ελάτε να  περιηγηθούμε στους δρόμους της Καλλιθέας τη δεκαετία του 1970 και του 1980, μια εποχή που το ανακάτωμα των συνηθειών είχε τελειώσει και το νέο εθιμοτυπικό είχε πια εγκατασταθεί.

Μεγάλη Πέμπτη αυτό που σίγουρα θα συναντήσει κανείς είναι  μια γυναίκα ή ένα πιτσιρίκι με το ταψί περασμένο κάτω από τη μασχάλη να  περπατά προσεκτικά στο πεζοδρόμιο της γειτονιάς. Μην φανταστείτε δεν έβγαλε κανείς βόλτα τσουρέκια ή κουλούρια, απλά αυτές οι λιχουδιές πηγαίνουν να ψηθούν στον φούρνο της γειτονιάς, συνήθεια πολύ διαδεδομένη εκείνο τον καιρό.

Στο κέντρο της πόλης πάλι, η κίνηση μεγάλη στα μαγαζιά και πρωταγωνιστές τα ζαχαροπλαστεία με τους σοκολατένιους λαγούς και τα ζωγραφισμένα με ζαχαρόπαστα σοκολατένια αυγά. Το απόγευμα το προαύλιο του Αγίου Νικολάου γεμάτο κόσμο και από τα μεγάφωνα να ακούγεται η θεία λειτουργία.

Μεγάλη Παρασκευή, είναι μια μέρα με  κλειστά τα μαγαζιά το πρωί ή καλύτερα μέχρι την Αποκαθήλωση , μεσημεριανή κίνηση υπό τον  πένθιμο ήχο της καμπάνας των κεντρικών εκκλησιών, άνθρωποι φορτωμένοι με μεγάλες σακούλες που εμφανώς περιέχουν ολόκληρα αρνιά, αναμονή της βραδινής περιφοράς του Επιταφίου.

Μεγάλο  γεγονός της περιφοράς αποτελεί η συνάντηση των τριών Επιταφίων, του Αγ. Νικολάου, της Αγ. Βαρβάρας και των Αγ. Πάντων στη συμβολή των λεωφόρων Θησέως και Δαβάκη. Η Μπάντα του Δήμου παρούσα, μαζί με όλους τους Δημοτικούς Άρχοντες και βέβαια τα απαραίτητα…παπαδάκια.

Μεγάλο Σάββατο γίνεται ίσως το αδιαχώρητο στην Κεντρική Αγορά, τη δική μας Βαρβάκειο. Στις γειτονιές που είχαν την τύχη να διαθέτουν  αυλές και κήπους έχει ξεκινήσει η ετοιμασία τους προκειμένου να μετατραπούν σε χώρους ψησίματος κι οι πιτσιρικάδες περνούν το πρωί μαζεύοντας «πυρομαχικά» για τη μάχη της Ανάστασης.

Γύρω στις 11.30 το βράδυ με τη συνοδεία της μυρωδιάς από τις  ανθισμένες νεραντζιές οι δρόμοι γεμίζουν κόσμο με σβηστές λαμπάδες που πηγαίνει αργά προ τις εκκλησίες. Και ακριβώς στις 12.00, η μάχη φουντώνει, πυρ ομαδόν , με δυσκολία ακούγεται το Χριστός Ανέστη κι ο κόσμος επιστρέφει από τον ίδιο δρόμο με αναμμένες τώρα τις λαμπάδες, και με πολύ πιο γρήγορο βηματισμό.

Την Κυριακή του Πάσχα τώρα κάθε γειτονιά είναι μια απέραντη ψησταριά ενώ για αυτούς που δεν διαθέτουν αυλή το ταψί παίρνει πάλι τον δρόμο για τον φούρνο.

Κάπως έτσι είχε λοιπόν το Πάσχα στην πόλη πριν από πενήντα περίπου χρόνια. Μικρές διαφορές από το σημερινό Πάσχα, η εθιμοταξία σχεδόν ίδια, λίγες εικόνες μονάχα βγήκαν από το κάδρο. Και φέτος ειδικά για τους περισσότερους  το Πάσχα, θα είναι ένα ακόμη Πάσχα στην πόλη σε πλήρη αντιδιαστολή με το λαϊκό ρητό «Χριστούγεννα στην πόλη και Πάσχα στο χωριό», εδώ που τα λέμε την τελευταία χρονιά σε κάθε ευκαιρία θα θέλαμε να φύγουμε γι’ άλλες πολιτείες, ίσως θυμηθούμε κι αναβιώσουμε κάποιες συνήθειες θεαματικά. Έτσι παρότι θα βρεθούν μαστόροι να ανάψουν φωτιές σε κάποια αυλή για να περάσουν τον οβελία στη σούβλα, οι περισσότεροι κάτοικοι της Καλλιθέας είναι αναγκασμένοι να αρκεστούν στο ευρύχωρο ή και απόλυτα στενό μπαλκονάκι τους, ίσως λοιπόν περισσότερες λαμαρίνες πάρουν τον δρόμο για τον φούρνο της γειτονιάς, θυμίζοντας τα παλιά και δίνοντας μια ακόμα ευκαιρία για ανταλλαγή ευχών.  Και καθώς οι κυβερνητικές οδηγίες επιτρέπουν τη συνεστίαση σε εξωτερικό χώρο ως 12 ατόμων ανήμερα το Πάσχα, ένα αρνάκι γάλακτος ή ένα κατσικάκι ολόκληρο… τραβιέται.

Για τον Πολιτιστικό Σύλλογο ΠέΖΟ: Γεωργίου Θεολογία

Επιμέλεια: Παναγιώτης Ντάβαρης