Η κάθοδος του Ιησού στον Άδη και το «δεύτε λάβετε φως»
Μεγάλο Σάββατο Έθιμα στην Ελλάδα – Η Πρώτη Ανάσταση
«Ανάστα ο Θεός κρίνων την γην» – τα έθιμα του Μεγάλου Σαββάτου!
Η μεγαλύτερη μέρα της χριστιανοσύνης, η σημαντικότερη γιορτή του ορθόδοξου κόσμου
Το Μεγάλο Σάββατο είναι η τελευταία μέρα της Μεγάλης Εβδομάδας και της Σαρακοστής, ενώ το αποκορύφωμά του έρχεται τα μεσάνυχτα, οπότε και εορτάζεται κατά το ορθόδοξο τυπικό η Ανάσταση.
Η κάθοδος του Ιησού στον Άδη και το «δεύτε λάβετε φως»
Η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη στην κάθοδο του Ιησού στον Άδη. Ενώ το σώμα του Ιησού βρίσκεται στον τάφο, η ψυχή του κατέβηκε προσωρινά στον Άδη για να μεταφέρει στους νεκρούς τον Λόγο Του. Στο μεταξύ, οι Αρχιερείς, με την άδεια του Πιλάτου, εγκαθιστούν φρουρά έξω από το μνήμα του Χριστού καθώς φοβούνταν πως οι μαθητές θα κλέψουν το σώμα και θα διαδώσουν ότι αναστήθηκε.
Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου τελείται ο εσπερινός του Πάσχα, με την ακολουθία να έχει πανηγυρικό χαρακτήρα, καθώς γίνεται η προαναγγελία της Ανάστασης, με το «ανάστα, ο Θεός, κρίνων την γην, οτι συ κατακληρονομήσεις εν πάσι τοις έθνεσι».
Κατά τις ευαγγελικές περικοπές, οι Μυροφόρες πλησιάζουν τον τάφο του Ιησού. Φτάνοντας στο σημείο, αντί για το άψυχο σώμα, βλέπουν έναν άγγελο ο οποίος τους αναγγέλλει πως «ο Κύριος ανέστη». Οι Μυροφόρες τρέχουν να αναγγείλουν την είδηση στους αποστόλους και ο αναστημένος Ιησούς εμφανίζεται στο δρόμο τους. Κατά τη σύναξη των έντεκα μαθητών εμφανίζεται μπροστά τους ο Ιησούς ο οποίος τους δίνει εντολή «πορευθέντες μαθητεύσαντες πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός του Υιού και του Αγίου Πνεύματος».
Η Πρώτη Ανάσταση γιορτάζεται από την Εκκλησία , στις 9 το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου Δεν γνωρίζουμε τον πραγματικό χρόνο της Αναστάσεώς Του Χριστού, αφού κανείς δεν τον είδε την ώρα εκείνη, αλλά πιστοποιήθηκε όταν βαθιά χαράματα οι Μυροφόρες γυναίκες πήγαν στο μνημείο για να αλείψουν το σώμα Του με αρώματα. Έτσι το Μέγα Θαύμα της Ανάστασης σηματοδοτείται την ίδια μέρα με την αφή του Αγίου Φωτός στον Πανάγιο Τάφο των Ιεροσολύμων.
Νηστεία και “Πρώτη Ανάσταση”
Κάποιοι λένε ότι η νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδας τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο το πρωί με την “πρώτη ανάσταση”, ωστόσο το Μεγάλο Σάββατο είναι το μόνο Σάββατο που νηστεύουμε και το λάδι. Και τι ακριβώς είναι η “πρώτη ανάσταση”;
Η “πρώτη Ανάσταση” είναι ο εσπερινός της εορτής της Ανάστασης (που τελείται στους ναούς το πρωί του Σαββάτου). Είναι δηλαδή το ξεκίνημα της εορτής και όχι η ολοκλήρωσή της. Τρώμε πανηγυρικά μετά την επίσημη Θεία Λειτουργία της εορτής, δηλαδή τα ξημερώματα της Κυριακής. Άλλωστε το πρωί δεν λέμε ακόμα το “Χριστός Ανέστη”. Μέχρι τα μεσάνυχτα ο Χριστός είναι ακόμα στον τάφο.
Εκείνους που μιλάνε όμως για πρώτη Ανάσταση, έχει ενδιαφέρον να τους ρωτήσουμε αν ξέρουν πόσες φορές αναστήθηκε ο Χριστός! Εφόσον αναστήθηκε μόνο μία -και το ξέρουν καλά όλοι- το μόνο συμπέρασμα που προκύπτει είναι πως τα περί “πρώτης ανάστασης” αποτελούν έναν “τρόπο του λέγειν”, μία συνήθεια έκφρασης.
Η μοναδική έννοια “Πρώτη Ανάσταση” που υπάρχει στην Ορθόδοξη Θεολογία, είναι αυτή που προκύπτει από το εδάφιο Αποκ. 20:6:
“Μακάριος και άγιος είναι εκείνος που θα πάρει μέρος στην ανάσταση την πρώτη”
Τα μεσάνυχτα του Σαββάτου (εκτός από την φετινή χρονιά λόγω κορονοιού που θα εορτάσουμε την Ανάσταση του Κυρίου στις 21:00) γίνεται η ακολουθία της Αναστάσεως. «Δεύτε λάβετε φως…», λέει ο ιερέας πριν την ανάγνωση του Ευαγγελίου που περιγράφει την Ανάσταση και τον ψαλμό με το χαρμόσυνο μήνυμα «Χριστός ανέστη εκ νεκρών θανάτω θάνατον πατήσας και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος», ενώ ακολουθούν ο όρθρος και η θεία λειτουργία του Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
Μετά το τέλος της αναστάσιμης λειτουργίας, το έθιμο θέλει τους πιστούς να μεταφέρουν το Άγιο Φως στα σπίτια τους, να σταυρώνουν την είσοδο και να το φυλάνε να μην σβήσει για σαράντα ημέρες . Ακολουθεί ο δείπνος με την παραδοσιακή μαγειρίτσα.
Τι συμβολίζει η μαγειρίτσα που τρώμε το βράδυ της Ανάστασης;
Μεγάλο Σάββατο, σήμερα, και οι προετοιμασίες για το τραπέζι μετά την Ανάσταση έχουν ήδη ξεκινήσει με την μαγειρίτσα να έχει την τιμητική της.
Μετά τη νηστεία της Σαρακοστής, η μαγειρίτσα είναι το πρώτο πιάτο με κρέας που καταναλώνεται. Είναι πολύ νόστιμη σούπα που περιέχει τα εντόσθια και χόρτα.
Κάτι που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ο συμβολισμός της. Τα χορταρικά που περιέχει συμβολίζουν τα πικρά χόρτα που έτρωγαν οι Εβραίοι προς ανάμνηση της σκλαβιάς τους από τους Αιγύπτιους. Το Πάσχα των Εβραίων είναι εθνική γιορτή. Πάσχα στα εβραϊκά σημαίνει έξοδος ή διάβαση. Οι Χριστιανοί γιορτάζουν την Ανάσταση του Χριστού και το πέρασμα από τον θάνατο στη ζωή.
Την περίοδο της Σαρακοστής οι χριστιανοί προετοιμάζουν τους εαυτούς τους για την Αγία ημέρα της Ανάστασης. Οι 40 ημέρες νηστείας είναι μια άσκηση για το σώμα και το πνεύμα ενώ μετά την Ανάσταση το πρώτο φαγητό που καταναλώνεται και που περιλαμβάνει κρέας είναι η μαγειρίτσα.
Πολύ γνωστή είναι και η στιλίκουρδα, η μαγειρίτσα που φτιάχνουν στην Κέρκυρα.
Έθιμα σε διάφορα μέρη της Ελλάδας το Μεγάλο Σάββατο
Στην Κορώνη της Μεσσηνίας ένα πραγματικό πανδαιμόνιο γίνεται στους δρόμους, όπου πολλοί σπάνε πήλινα κανάτια, όπως λένε στη Ζάκυνθο, «για τη χάρη του Χριστού και την πομπή των Οβραίων», αλλά στην ουσία, για την εκφόβιση των δαιμόνων που αντιμάχονται την Ανάσταση του Σωτήρος.
Στη Σύρο το Μεγάλο Σάββατο αρχίζει με το κάψιμο του φανού. Αλλά και στη Σινώπη, οι πιστοί δεν λησμονούν το πάθος τους κατά του Ιούδα και όταν πει ο παπάς το “Χριστός Ανέστη”, τότε θα πάρει ο καθένας ένα δαφνόφυλλο να το κάψει, γιατί η δάφνη είναι καταραμένο δέντρο.
Στην Πάτμο, η Ανάσταση γιορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα στο μοναστηριακό συγκρότημα του νησιού, αλλά και στο γυναικείο μοναστήρι του Ευαγγελισμού έξω από τη Χώρα, ενώ την Κυριακή του Πάσχα, το απόγευμα, στο Μοναστήρι της Πάτμου γίνεται η δεύτερη Ανάσταση κατά την οποία το Ευαγγέλιο διαβάζεται στα ιταλικά, τα γαλλικά, τα ρωσικά, τα αγγλικά, τα γερμανικά και τα σερβικά, αλλά και στα αρχαία ομηρικά ελληνικά.
Στην Αρκαδία, τη νύχτα της Ανάστασης τα παιδιά ρίχνουν στη θάλασσα χιλιάδες κεριά που συμβολίζουν τις χαμένες ψυχές των Τσακώνων ναυτικών και ψαράδων. Την Κυριακή του Πάσχα διοργανώνεται τσακώνικο γλέντι στην κεντρική πλατεία, με αρνιά, κρασί και χορό, ενώ διαβάζεται το Ευαγγέλιο στην τσακωνική διάλεκτο.
Στην Καλαμάτα αναβιώνει ένα έθιμο, το οποίο πηγάζει από τους απελευθερωτικούς αγώνες του 1821, ο διαγωνισμός των «μπουλουκιών». Οι διαγωνιζόμενοι, με παραδοσιακές ενδυμασίες και οπλισμένοι με σαΐτες, δηλαδή με χαρτονένιους σωλήνες γεμάτους μπαρούτι, επιδίδονται σε σαϊτοπόλεμο, στο γήπεδο του Μεσσηνιακού, με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου.
Πρώτη Ανάσταση στην Αθήνα
Με κρότους υποδέχονται σε ορισμένες εκκλησίες στην Αθήνα την πρώτη Ανάσταση, χτυπώντας τα στασίδια στον I.Ν. του Αγίου Κωνσταντίνου στην Ομόνοια, στον I.Ν. του Άγιου Αιμιλιανού Λόφου Σκουζέ, στον Ι.Ν. Α. Γεωργίου στο Καματερό.
Πρώτη Ανάσταση στην Θεσσαλονίκη
Πραγματοποιείτε στον Ι.Ν. της Αγίας Τριάδος Θεσσαλονίκης
Τα έθιμα του Μ. Σαββάτου και της Ανάστασης στην Κάλυμνο
Κατά την πρωινή λειτουργία του Μ. Σαββάτου και όταν ο παπάς αναφωνήσει ” Τον κύριο υμνείτε και υπερυψούτε εις πάντας τους αιώνας ” όλο το εκκλησίασμα κτυπά παλαμάκια για περίπου 5 λεπτά . Στη συνέχεια ο παππάς ψέλλνοντας το ” Ανάστα ο Θεός κρίνων την Γην ” βγαίνει από το ιερό με ένα καλάθι , το οποίο έχει μέσα τα λουλούδια από το στεφάνι που στόλιζε τον Εσταυρωμένο, και πετά τα λουλούδια σε όλο το εκκλησίασμα. Ο καθένας σκύβει και μαζεύει λουλούδια τα οποία θα τα φυλάξει στο εικονοστάσι του σπιτιού του. Στις 12 το μεσημέρι του Μ. Σαββάτου όλες οι καμπάνες του νησιού σημαίνουν την πρώτη Ανάσταση. Ταυτόχρονα αρχίζουν να πέφτουν και οι πρώτοι μαζικοί δυναμίτες από τον Άγιο Σάββα , το κάστρο στο Χωριό και από την Ανάσταση. Στις περισσότερες ενορίες αυτή είναι και η στιγμή που θα κάψουν τον Ιούδα. Άλλες ενορίες τον καίνε την Κυριακή το μεσημέρι.
Η ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΜΟΥΟΥΡΙ
Μουούρι ονομάζεται το σκεύος μέσα στο οποίο ψήνεται το αρνί. Αρχικά ήταν πήλινο ενώ σήμερα συνηθίζεται το αλουμινένιο. Είναι κοντόφαρδο σκεύος , στρογγυλό ή τετράγωνο , με καπάκι και δύο λαβές στα πλαϊνά για να πιάνεται .
Από το σκεύος πήρε την ονομασία του και το παραδοσιακό πασχαλινό φαγητό, το μουούρι , δηλ. αρνί με γέμιση. Η προετοιμασία του απαιτεί ώρες. Μετά την Πρώτη Ανάσταση υπάρχει πολλή δουλειά στο σπίτι. Πρέπει να πλυθεί πολύ καλά το αρνί, το οποίο συνήθως σφάζεται Μ. Παρασκευή, μετά τον επιτάφιο ή το πρωί του Μ. Σαββάτου, και να ετοιμαστεί η γέμιση.
Το μουούρι θα μείνει στο φούρνο όλη τη νύχτα (μπαίνει γύρω στις 6 με 8 το απόγευμα ) έως την Κυριακή το πρωί.
Το άναμμα του φούρνου γίνεται το απόγευμα του Μ. Σαββάτου και είναι μια ιεροτελεστία. Συγγενικές συνήθως οικογένειες οι οποίες θα ψήσουν τα μουούρι τους στον ίδιο φούρνο μαζεύονται γύρω από το φούρνο . Έχουν ήδη συγκεντρώσει ξύλα και κάποιος ειδικός, συνήθως άνδρας, θα αναλάβει να ανάψει και ετοιμάσει το φούρνο . Όταν ο ειδικός κρίνει ότι ο φούρνος είναι έτοιμος βάζουν μέσα τα μουούρι με τέχνη και σειρά για να χωρέσουν όλα, αν είναι πολλά, με την ευχή “Άντε καλοψημένα και καλοφάωτα και του χρόνου”. Στη συνέχεια ο φούρνος θα κλειστεί και θα κτιστεί με λάσπες αεροστεγώς. Όταν τελειώσει το κτίσιμο αρχίζει το πανηγύρι . Με όση λάσπη έχει μείνει ” χρίζουν ” (πασαλείβουν) ο ένας τον άλλον με γέλια και ευχές.
Ο Βεζίρης είναι παιχνίδι που παίζεται τη μέρα του Πάσχα. Παίζεται με το κοκαλάκι του αρνιού που βρίσκεται στο γόνατο. Όσοι θέλουν να συμμετάσχουν στο παιχνίδι κάθονται γύρω από ένα τραπέζι. Κάποιος ξεκινά το παιχνίδι ρίχνοντας το κοκαλάκι, το βεζίρη, όπως ρίχνουμε τα ζάρια. Ανάλογα με το ποιος ρίχνει το βεζίρη και τη θέση που θα πάρει, δίνονται οι ρόλοι οι οποίοι είναι: Βασιλιάς, βεζίρης, γάιδαρος και πηγάδι. Ο βασιλιάς, που φοράει ένα στέμμα, αποφασίζει για την ποινή, ο βεζίρης την εκτελεί, ο γάιδαρος είναι αυτός που τιμωρείται και το πηγάδι τη γλυτώνει. Η τιμωρία είναι χτυπήματα στις παλάμες με μια ξύλινη κουτάλα. Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες χτυπημάτων:
Βούτυρο: Απαλό χτύπημα σα χάδι Ντομάτα: Σιγά-σιγά μέχρι να κοκκινίσει το χέρι Μπόμπα: Δυνατό χτύπημα Δυναμίτης: Πάρα πολύ δυνατό χτύπημα Ηλεκτρική καρέκλα: Χτύπημα μέχρι δακρύων
Το περίφημο έθιμο με τους μπότηδες στην Κέρκυρα
Εντυπωσιακό και θορυβώδες, το Πάσχα στην Κέρκυρα φέρνει στο νου όλων το περίφημο έθιμο με τους μπότηδες που λαμβάνει χώρα το Μεγάλο Σάββατο στην καρδιά της όμορφης πόλης. Η φύση είναι ντυμένη στα πράσινα, με τις ευωδιές των λουλουδιών, και η πόλη να ετοιμάζεται να υποδεχτεί ένα μεγάλο θρησκευτικό γεγονός.
Το έθιμο Μπότηδες στη Σπιανάδα στην Κέρκυρα είναι ένας συνδυασμός Ενετικών Παραδόσεων και Ορθόδοξων εθίμων.
Το Μεγάλο Σάββατο στην Κέρκυρα
Το Μεγάλο Σάββατο η Κέρκυρα ξυπνά νωρίς. Στις 6 το πρωί, στην Παναγία των Ξένων, μια εντυπωσιακή τρίκλιτη βασιλική Επτανησιακού ρυθμού, γίνεται η αναπαράσταση του σεισμού που κατά τις Γραφές ακολούθησε την Πρώτη Ανάσταση.
Στις 9 το πρωί στον Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα στην Κέρκυρα ξεκινά η λιτανεία του Αγίου που καθιερώθηκε το 1550, όταν η Κέρκυρα σώθηκε από λιμό. Το παράδοξο εδώ είναι ότι γίνεται ταυτόχρονα και η περιφορά του Επιταφίου, αντίθετα από όλα τα υπόλοιπα μέρη της Ελλάδας. Η περιφορά του επιταφίου το Μ. Σάββατο καθιερώθηκε ουσιαστικά τα χρόνια της Ενετοκρατίας, καθώς οι Ενετοί απαγόρευαν τις λιτανείες και τον Επιτάφιο μέσα στην πόλη.
Η περίφημη Φιλαρμονική της Κέρκυρας συνοδεύει την περιφορά – ίσως έχετε ακούσει ότι η Κέρκυρα έχει μια από τις πιο καλά οργανωμένες και «μελωδικές» Φιλαρμονικές και πραγματικά η μουσική τους είναι υπέροχη. Κατά παράδοση παίζουν συγκεκριμένες μουσικές το Μεγάλο Σάββατο: τη Marcia Funebre (επιτάφιος πορεία) από την Hρωική του Beethoven, το Calde Lacrime του Michelli.
Λίγες ώρες αργότερα, ο θρήνος δίνει τη θέση του στη… φασαρία, καθώς κόσμος μαζεύεται στη Σπιανάδα και στο Λιστόν – και όπου μπορεί – για να απολαύσει ένα από τα πιο εντυπωσιακά έθιμα του Πάσχα στη χώρα μας, τους μπότηδες.
Οι Μπότηδες
Με το σήμα της πρώτης Ανάστασης στις 12μμ, οι κάτοικοι της Κέρκυρας πετούν τεράστια κανάτια γεμάτα νερό – τους μπότηδες – από τα μπαλκόνια τους. Οι μπότηδες ςίναι τα πήλινα κανάτια με στενό στόμιο και δυο χερούλια στο πλάι για τη μεταφορά τους. Τα μπαλκόνια είναι στολισμένα και οι κάτοικοι δένουν στους μπότηδες κόκκινες κορδέλες – το κόκκινο είναι το χρώμα της Κέρκυρας.
Το έθιμο με το σπάσιμο των κανατιών το Πάσχα στην Κέρκυρα έχει μακρά ιστορία που χάνεται πάλι στην εποχή της Ενετοκρατίας, ωστόσο υπάρχουν διαφορετικές θεωρίες για το πώς ξεκίνησε. Και επειδή βρισκόμαστε στην Ελλάδα όπου ο χριστιανισμός και το Δωδεκάθεο αλληλομπλέκονται, οι θεωρίες έχουν τις αναφορές τους στις δυο αυτές θρησκείες.
Κάποιοι λένε ότι το έθιμο είναι των Καθολικών της Ενετοκρατίας, όπου στην αρχή του χρόνου οι κάτοικοι πετούσαν τα παλιά τους πράγματα για να μπορέσει ο νέος χρόνος να τους φέρει καινούρια και καλύτερα. Οι κάτοικοι της Κέρκυρας οικειοποιηθήκαν το έθιμο, αντικαθιστώντας όμως τα παλιά πράγματα με τα κανάτια για να προκαλέσουν μεγαλύτερη φασαρία.
Η δεύτερη θεωρία αναφέρεται στην περίοδο των αρχαίων Ελλήνων, οι οποίοι τον Απρίλιο γιόρταζαν την αρχή της γεωργικής και βλαστικής περιόδου, πετώντας τα παλιά τους κανάτια για να γεμίσουν τα νέα με τους νέους καρπούς. Κάποιοι θα σας πουν σίγουρα στην Κέρκυρα ότι όποια και να είναι η αλήθεια, οι Κερκυραίοι αρέσκονται να ξορκίζουν το κακό με τα κανάτια τους, σημαίνοντας και τη λήξη του χειμερινού λήθαργου και την αναγέννηση της Φύσης.
Αν βρεθείτε στην Κέρκυρα κατά το σπάσιμο των Μπότηδων, μην παραλείψετε να πάρετε μαζί σας και ένα κομματάκι και να το κρατήσετε μαζί σας όλο το χρόνο – οι ντόπιοι θα σας πουν ότι θα σας φέρει καλή τύχη.
Κι εκεί που η φασαρία των μπότηδων τελειώνει, οι Φιλαρμονικές ξεχύνονται στους δρόμους παίζοντας χαρμόσυνη μουσική αυτή τη φορά – το εμβατήριο “Μη φοβάστε Γραικοί” κυριαρχεί στον αέρα.
Έθιμα του Πάσχα το Μεγάλο Σάββατο στην Κέρκυρα
Μέχρι το βράδυ της Ανάστασης, η Κέρκυρα είναι πλημμυρισμένη από κόσμο που συνήθως παρακολουθεί τις λειτουργίες ή τα μικρά γεγονότα και έθιμα που λαμβάνουν χώρα παντού στην πόλη.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά, αλλά και αστεία έθιμα, είναι το έθιμο της Μαστέλας, που αναβιώνει στο εμπορικό κέντρο της Κέρκυρας. Σύμφωνα με το έθιμο, οι κάτοικοι τοποθετούν ένα μισοβάρελο με νερό και τον στολίζουν με κορδέλες, λουλούδια και πρασινάδες, μυρτιές κ.άλ. όπου καλούν τους περαστικούς να ρίξουν στη μαστέλα νομίσματα, για το καλό. Στο τέλος της μέρας, όταν οι καμπάνες της Ανάστασης ηχήσουν κάποιος πρέπει να βουτήξει μέσα στο βαρέλι και να βγάλει τα νομίσματα.
Τι απογίνονται τα νομίσματα αυτά δεν ξέρουμε σίγουρα, πάντως οι κάτοικοι λένε ότι πάνε στο δήμο. Παλιά πριν μερικούς αιώνες όταν ξεκίνησε το έθιμο, οι κάτοικοι έπιαναν κάποιον περαστικό, ο οποίος περπατούσε ανίδεα στην πόλη και τον πέταγαν μέσα στο βαρέλι αναγκαστικά, για να μαζέψει τα νομίσματα. Επίσης, όσοι βρεθούν κατά τύχη εκεί κοντά, παίρνουν νερό από τον κάδο και πλένουν το πρόσωπο και τα χέρια τους, για να καθαριστούν από κάθε βρωμιά και αμαρτία.
Πάσχα στη Μάρπησσα της Πάρου
Κάθε χρόνο, στη Μάρπησσα διοργανώνονται εκδηλώσεις για τον εορτασμό των παθών του Χριστού και το Άγιο Πάσχα. Οι εκδηλώσεις αρχίζουν την Μεγάλη Παρασκευή με τις αναπαραστάσεις της ζωής και των Παθών του Κυρίου. Ένα έθιμο που, σύμφωνα με υπάρχοντα στοιχεία, ξεκίνησε πριν από το 1937 με εμπνεύστρια και πρωτεργάτιδα την τότε δασκάλα του χωριού κ. Βασιλεία Καφούρου.
Το έθιμο αυτό διαφυλάχτηκε από τους κατοίκους μέχρι σήμερα .Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής μέσα σε μια ατμόσφαιρα Χριστιανικής κατάνυξης βιώνονται μοναδικά έθιμα. Κατά μήκος της περιφοράς του Επιταφιου γύρω από τη Μάρπησσα και σε χαρακτηριστικά σημεία, λαμβάνουν χώρα σκηνές από τη ζωή και τα Πάθη του Χριστού. Σ’αυτές συμμετέχουν νέοι και παιδιά του χωριού , ντυμένοι με ρούχα εκείνης της εποχής. Το γενικό κλίμα συγκίνησης που επικρατεί μεταφέρει τους πιστούς πολύ εύκολα στην Ανάσταση του Λαζάρου, την Είσοδο στα Ιεροσόλυμα, στην Μετάνοια της Μαγδαληνής, στον Μυστικό Δείπνο, στην Προσευχή στο όρος των Ελαιών, στον Πόντιο Πιλάτο, στην Ανάβαση στον Γολγοθά, στην κρεμάλα του Ιούδα , στην Σταύρωση, την Αποκαθήλωση και την Ταφή του Χριστού.
Οι εκδηλώσεις ολοκληρώνονται με την Γιορτή της Αγάπης , που πραγματοποιείται την ημέρα του Πάσχα στον χώρο του Γηπέδου της Μάρπησσας. Την ημέρα αυτή κάνοντας πράξη το μήνυμα της Αναστάσεως του Κυρίου, που είναι η αγάπη προς τον συνάνθρωπο, σύσσωμο το χωριό γιορτάζει την Ανάσταση του Κυρίου στην «Γιορτή της Αγάπης», γλεντά και αφήνει στην άκρη τα προβλήματα της καθημερινότητας. Εκεί προσφέρονται παραδοσιακό ψητό αρνί, κόκκινα αυγά και άφθονο παριανό κρασί. Την εικόνα συμπληρώνουν τα τοπικά μουσικά και χορευτικά συγκροτήματα.
Πρώτη Ανάσταση στην Πάτρα
Κατά την λεγόμενη «πρώτη Ανάσταση» το Μ. Σάββατο το πρωί, στο ναό του Αγίου Δημητρίου είθισται εδώ και πολλά χρόνια να βγαίνουν οι ιερείς από την Ωραία Πύλη και να σπάνε πήλινες στάμνες ενώ από τον τρούλο και το γυναικωνίτη να πέφτουν ροδοπέταλα προς τους πιστούς, υπό τους χαρμόσυνους ήχους της καμπάνας.
Πρόκειται για μία ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή και όπως λέγεται το έθιμο της στάμνας που σπάει με κρότο συμβολίζει τη νίκη κατά της φθοράς και του θανάτου όπως ακριβώς είναι και το μήνυμα και το νόημα της Ανάστασης του Ιησού Χριστού.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το έθιμο του σπασίματος πήλινων σκευών το τηρούν κάθε Μεγάλο Σάββατο το πρωί και πολλοί καταστηματάρχες στα μαγαζιά τους στο κέντρο της Πάτρας όπως στην οδό Μαιζώνος και Κορίνθου αλλά και πολίτες στα σπίτια τους.
Όσο για το ναό του Αποστόλου Παύλου την στιγμή της πρώτης Ανάστασης, οι ιερείς επίσης σπάνε πήλινα κιούπια, ραίνουν με αρωματισμένα άνθη τους πιστούς και κάνουν εκκωφαντικούς θορύβους είτε χτυπώντας ρυθμικά τα στασίδια των Ναών ή χάλκινα σκεύη στο γυναικωνίτη.
Τα “μποτιά ” για την πρώτη Ανάσταση στην Πρέβεζα
Ένα έθιμο που κρατά από την περίοδο της τουρκοκρατίας και κρατούν ζωντανό οι καταστηματάρχες του γραφικού στενού “Σαϊτάν Παζάρ” της πόλης επί χρόνια τώρα.
Πέρσι δυναμικά την παρουσία τους έδωσαν και τα μέλη του Συλλόγου του Ιστορικού Κέντρου με το έθιμο να διαδραματίζεται και κατά μήκος της αγοράς.
Για το λόγο αυτό είχαν μοιραστεί μπότια (πήλινα κανάτια) σε όλους τους καταστηματάρχες τα οποία έσπασαν σταδιακά ξεκινώντας από το “Σαιτάν Παζάρ” σε όλη την αγορά του ιστορικού κέντρου. Ξεκίνησαν στις 9:30 το πρωί όταν ο οι καμπάνες σήμαναν την πρώτη Ανάσταση.
Ρόδος: Η πρώτη Ανάσταση – Το Έθιμο με τα Θρονιά στην Παστίδα
Ένα έθιμο που προαναγγέλει την Ανάσταση του Θεανθρώπου λαμβάνει χώρα κάθε Μ. Σάββατο στις εκκλησίες.
Έτσι και στον ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Παστίδας στη Ρόδο (σε μία εκκλησία κατάμεστη από κόσμο) όταν ο Ιερέας ψάλλει την πρώτη Ανάσταση, πετά φύλλα δάφνης και οι πιστοί χτυπούν τα στασίδια – θρονιά με δύναμη προκαλώντας έναν εκκωφαντικό θόρυβο .
Το έθιμο σημειολογικά συνδέεται με την Ανάσταση του Χριστού που σπάει τα δεσμά του θανάτου.
Πέρα από το θόρυβο των ξύλινων θρονιών, κουνιούνται και οι πολυέλαιοι της εκκλησίας ως αναπαράσταση του σεισμού που έγινε την στιγμή που αναστήθηκε ο Κύριος.