Μεγάλη Σαρακοστή

    Η δεύτερη εβδομάδα της Μεγάλης Σαρακοστής φτάνει στο τέλος της, με την πρόθεση λοιπόν να μιλήσουμε ελάχιστα για αυτή τη σημαντική περίοδο του χρόνου από τη σημειολογία της οποίας έχουν ξεπηδήσει ήθη, έθιμα και παραδόσεις του λαού μας φιλοξενούμε σήμερα ένα μικρό αφιέρωμα σε αυτήν…

«Το στάδιον των αρετών ηνέωκται, οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε …

Η Μεγάλη Σαρακοστή ή αλλιώς στάδιο των αρετών είναι μία περίοδος του Εκκλησιαστικού έτους. Είναι κινητή και είναι μία προετοιμασία, ένα πνευματικό ταξίδι που προορισμός του είναι το Πάσχα. Η περίοδος αυτή αρχίζει την “Καθαρά Δευτέρα” και ολοκληρώνεται το Σάββατο του Λαζάρου,  περιλαμβάνοντας ένα πλήθος ακολουθιών όπως τις ακολουθίες του Όρθρου της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, του Μεγάλου Αποδείπνου, τις Προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες  κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, τον μεγάλο κανόνα και τους Χαιρετισμούς στην Παναγία. Όλες οι παραπάνω πνευματικές ευκαιρίες συνοδεύονται με την σωματική προσπάθεια της νηστείας με σκοπό την εκγύμναση της θέλησης και τον εκούσιο περιορισμό των απολαύσεων στρέφοντας την προσοχή στο πνεύμα με την μετάνοια και την προσευχή.

Ονομάζεται “Σαρακοστή” γιατί περιλαμβάνει αυτές τις σαράντα ημέρες προετοιμασίας πριν την είσοδο στην εβδομάδα των Παθών. O σημειολογικός αριθμός 40 εμφανίζεται σε διάφορα γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης. Ο χαρακτηρισμός “Μεγάλη”, δεν δίνεται για τη μεγάλη διάρκειά της, αλλά για τη σημασία της, σε ανάμνηση των Παθών του Χριστού.

Ονομάζεται επίσης “Τεσσαρακοστή” γιατί μιμείται την σαρανταήμερη νηστεία που έκανε ο Χριστός στην έρημο αντιμετωπίζοντας τους 3 πειρασμούς, ενώ λέγεται και Μεγάλη για να υπάρχει σαφής διαχωρισμός από τη νηστεία των Χριστουγέννων.

Αξίζει να αναφερθεί ο παραλληλισμός, κατά την ερμηνεία των Πατέρων της Εκκλησίας , όπως οι Ισραηλίτες αφ΄ ότου ελευθερώθηκαν θαυματουργικά από τη δουλεία του Φαραώ στην Αίγυπτο, έως ότου να μπουν στη γη της επαγγελίας, πέρασαν (ΠΑΣΧΑ) μέσα από μια σκληρή δοκιμασία που κράτησε σαράντα ολόκληρα χρόνια,  έτσι και η Σταυρική Θυσία του Ιησού( ΠΑΣΧΑ-ΑΝΑΣΤΑΣΗ) προεικονίζει και συμβολίζει την απελευθέρωση της ανθρωπότητας από τη δουλεία της αμαρτίας.

Οι Κυριακές της Μεγάλης Σαρακοστής ως περίοδος προετοιμασίας έχουν ξεχωριστή σημασία και την δική τους σημειολογία.

 ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

Μετά το τέλος της Καθαράς Εβδομάδας, Την Α’ Κυριακή των νηστειών, της Ορθοδοξίας, εορτάζουμε την αναστύλωση των εικόνων από την αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Θεοδώρα με την διασαφήνιση του “άλλο είδωλο-λατρεία και άλλο τιμή και σεβασμός” , ο οποίος δεν απευθύνεται στην εικόνα σαν ύλη, αλλά«διαβαίνει επί το πρωτότυπον», δηλ. στο πρόσωπο που εικονίζεται.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΓ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ

Η Εκκλησία όρισε να τιμάται ένας μεγάλος αγωνιστής, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς,που υπήρξε Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης και εορτάζεται σαν ένα είδος δεύτερης «Κυριακής της Ορθοδοξίας», διότι η νίκη του Αγίου Γρηγορίου  κατά των αιρετικών δοξασιών των δυτικών,θεωρήθηκε ως νίκη ανάλογη με τη νίκη κατά των εικονομάχων.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩΣ

Στο μέσο της Αγίας Τεσσαρακοστής προβάλλεται ο Τίμιος και Ζωοποιός Σταυρός του Χριστού για προσκύνηση, διδαχή και ενίσχυση των πιστών από την Χάρη και την ευλογία του Θεού για την συνέχιση του αγώνα της σαρακοστής.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ

Αυτή η Κυριακή είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη, τον συγγραφέα της Κλίμακος»,Υπήρξε κήρυκας της μετανοίας και της νηστείας αφού από μικρός άρχισε τους ασκητικούς αγώνες. Έγινε Ηγούμενος της Ι. Μονής του Σινά τον 6ο αιώνα και συνέγραψε το έργο με τους τριάκοντα λόγους, των οποίων ο καθένας αναφέρεται σε μία αρετή,από τις ευκολότερες προς τις δυσκολότερες, αναβιβάζοντας τον άνθρωπο με σκαλοπάτια πνευματικά σε ουράνιο ύψος. Στο έργο Κλίμαξ (=Σκάλα),αναλύει προσεκτικά τα “πάθη”(=σκαλοπάτια προς το σκοτάδι, μακριά απ’ το Θεό) και τις “αρετές”(=σκαλοπάτια προς τον ουρανό και το Θεό).  Γι’ αυτό το λόγο και το σύγγραμμα ονομάστηκε «Κλίμαξ των αρετών». Οι σύγχρονοι ψυχολόγοι θαυμάζουν τον συγγραφέα της Κλίμακας για την βαθύτητα των ψυχολογικών του γνώσεων και παρατηρήσεων, και διαπιστώνουν ότι τα τελευταία αξιόλογα πορίσματα της ψυχολογίας του Βάθους ήταν ήδη γνωστά στους Πατέρες της ερήμου.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΟΣ. ΜΑΡΙΑΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΙΑΣ

Στο τέλος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, καθώς πλησιάζουμε περισσότερο προς τη Μεγάλη Εβδομάδα, εορτάζεται η Οσία Μαρία η Αιγυπτία, επειδή υπήρξε υπόδειγμα αληθινής και έμπρακτης μετάνοιας, ζώντας για 47 χρόνια στην έρημο ως ασκήτρια ,μετανοώντας για τον άκρατο και άσωτο βίο που έζησε, ζητώντας το έλεος του Θεού όπου αν ανατρέξουμε στην βιογραφία της θα δούμε αυτό το μεγάλο θαυμαστό της ολοκληρωτικής αλλαγής που συντελείται στην ανθρώπινη ψυχή όταν υπάρχει η θέληση.
Όπως διαπιστώνεται, σε όλη αυτήν την κατανυκτική περίοδο προετοιμασίας κυρίαρχο ρόλο έχει η μετάνοια και η παρακάτω μικρή αλλά περιεκτική προσευχή του Αγ. Εφραίμ του Σύρου που επαναλαμβάνεται συνεχώς σε κάθε ακολουθία, περικλείει τον “κανόνα του προσωπικού ελέγχου” στον αγώνα του καθενός.

Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργίας, φιλαρχίας και αργολογίας μη μοι δώς. Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης χάρισέ μοι τω σω δούλω. Ναι Κύριε Βασιλεύ, δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα, και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου· ότι ευλογητός ει εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.

Καλό στάδιο.

Για τον Πολιτιστικό Σύλλογο ΠέΖΟ:

Επιμέλεια: Νίκος Νικολόπουλος