Μίκης : «Τα Πικροσάββατα»
Η 10ετία 1980 -1990 του Μίκη με τη σύνθεση του «Κώστα Καρυωτάκη», ολοκλήρωση του Canto General (προσθέτοντας άλλα 6 στα πρώτα 7 μέρη), «Τρίτη» και «Εβδόμη συμφωνία, «Νεκρώσιμη Ακολουθία (Requiem), «Κατά Σαδδουκαίων», του μπαλέτου «Ζορμπάς» της «Τέταρτης Συμφωνίας» κλπ. είναι σίγουρα συναρπαστική (αν και άγνωστη στο πλατύ κοινό) γιατί όπως ο ίδιος γράφει «πραγματοποιούσα μια διπλή στροφή»:
Η μια προς την κατεύθυνση της Ανατολής– («Διόνυσος» – «Πικροσάββατα» – «Ασίκικα») και η άλλη προς την κατάκτηση ενός ολοένα κα περισσότερο γενικευμένου και ολοκληρωμένου Λυρισμού («Φαίδρα», «Τα πρόσωπα του ήλιου», «Ως αρχαίος άνεμος», «Μνήμη της Πέτρας», «Η Βεατρίκη στην οδό μηδέν», «Μια θάλασσα γεμάτη μουσική» κλπ.)
Τα «Πικροσάββατα» προσπαθούν να φέρουν κάτι καινούργιο και κατά τη γνώμη μας το καταφέρνουν. Αν και γράφτηκε το όχι κολακευτικό «πρόκειται για τραγούδια απλώς συμπαθητικά – ελάσσονες καταθέσεις ενός μείζονος συνθέτη», έχουμε τη γνώμη πως η μουσική ανοίγει δρόμους επινοώντας έναν καινούργιο ρυθμό, τον ασίκικο -«τα πικροσάββατα», «το βρακί», αλλά και μπάζοντας «λαϊκά» ρυθμό βαλς -«τα ναύλα». Παράλληλα ο στίχος εκσυγχρονίζεται με «ψυχές μαραγκιασμένες», και όρους «χαϊβάνι», «τσαγανό», κλπ. (θυμίζοντας Μανώλη Ρασούλη), ενώ ο «άρχοντας» Δημ. Μητροπάνος δίνει ρεσιτάλ σε πολλαπλούς ρυθμούς.
Αξίζει να ακούσουμε και την ορχηστρική εκτέλεση, όπου κυριαρχεί μια πανδαισία μπουζουκιών στη θέση του (κενού) vocal.
00:00 Τριανταφυλλένια (Τσιφτετέλι) 03:19 Το Χατήρι (Χασάπικος) – Χάρις Αλεξίου 07:24 Η Λυπημένη (Χασαποσέρβκος) 10:21 Ταξίμι (Καμηλιέρικος) 13:37 Γιαπί (Χασαποσέρβκος) 16:23 Τα Πικροσάββατα (Ασίκικος) 19:33 Το Βρακί (Ασίκικος) 22:39 Η Βροχή (Ζεϊμπέκικος) 25:33 Τα Παιδιά (Χασαποσέρβκος) 28:08 Κουτούκι (Ζεϊμπέκικος) 31:41 Εργένης (Καρσιλαμάς) 34:54 Τα Ναύλα (Βαλς)
Μίκης Θεοδωράκης «Τα Πικροσάββατα» Λευτέρης Παπαδόπουλος με το Δημήτρη Μητροπάνο -σ’ ένα τραγούδι συμμετέχει φιλικά, κάνοντας σεγόντα, η Χάρις Αλεξίου.
H ηχογράφηση είναι του Γιάννη Σμυρναίου, -εξώφυλλο (έργο) του Αλέκου Φασιανου.
Η ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας είναι του συνθέτη. Στο δίσκο έπαιξαν οι: Κώστας Παπαδόπουλος & Χρήστος Ψαρρός (μπουζούκια), Στέλιος Καρύδας (ακουστική κιθάρα, μπαγλαμά), Κώστας Νικολόπουλος (ηλεκτρική, ακουστική κιθάρα), Νίκος Τσεσμελής (ηλεκτρικό μπάσο), Μέμος Κυριαζής (ντραμς, κρουστά), Τάσος Διακογιώργης (σαντούρι).
Τον ίδιο χρόνο τα τραγούδια κυκλοφορούν σε δίσκο και σε ορχηστρική μορφή. Έχουν κρατηθεί δηλαδή οι ίδιες ορχήστρες και στη θέση του τραγουδιστή έχουν προστεθεί τα μπουζούκια του Παπαδόπουλου και του Ψαρρού. Στην επανέκδοση του δίσκου σε cd υπάρχουν και οι δυο εκδόσεις, αυτή με το Μητροπάνο και η ορχηστρική.
Θεοδωράκης και Παπαδόπουλος πρωτοσυνεργάστηκαν το 1978 με το τραγούδι «Μπήκε ο χάρος στο κελί» με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση στο δίσκο «Οκτώβρης ’78».
Σε συνέντευξη ο Λευτέρης Παπαδόπουλος ανέφερε:
«Μόλις πήρε ο Θεοδωράκης το βραβείο Λένιν, εκεί στη Μόσχα, συμφωνήσαμε να κάνουμε μια σειρά τραγουδιών και γράψαμε 100 τραγούδια. Βγάλαμε λοιπόν μια δωδεκάδα και φωνάξαμε τον Πάριο. Τα είχε ηχογραφήσει ο Θεοδωράκης. Τα είπε πολύ ωραία ο Πάριος αλλά μετά μπήκε στη μέση η εταιρεία, ο Πάριος είχε συνηθίσει να τραγουδάει κάτι τραγούδια ελαφρολαϊκά, τα δικά μας είχαν άλλο ύφος και σταμάτησε αυτή τη δουλειά. Μετά, τα ίδια τραγούδια με διάφορες παραλλαγές τα δώσαμε στον Μητροπάνο…» (1)
Σύμφωνα με μαρτυρία του Γιώργου Νταλάρα, κάποια απ’ αυτά τα τραγούδια, ήταν να τα πει κι εκείνος. Αλλά εκείνη την εποχή ξέσπασαν οι διενέξεις μεταξύ ΕΔΕΤ-ΕΜΣΕ κλπ, δημιουργώντας τεράστια ένταση στις σχέσεις μεταξύ μεγάλου μέρους των δημιουργών με τους τραγουδιστές Νταλάρα, Αλεξίου και Γαλάνηκι έτσι το σχέδιο ματαιώθηκε.
Η σχέση του Μητροπάνου με το Μίκη Θεοδωράκη ξεκινά από το 1966 όταν ο συνθέτης τον επιλέγειγια τις συναυλίες του ανά την Ελλάδα. Παρόλα αυτά το 1984 συναντιούνται δισκογραφικά για πρώτη φορά. Είναι η εποχή που ο Μητροπάνος ζητά από την εταιρεία του να πάρει συνθέτες, αφού σχεδόν όλοι είναι δεσμευμένοι με άλλες εταιρείες. Στην Polygram όμως επικρατεί η άποψη ότι ο τραγουδιστής μετράει περισσότερο από τον συνθέτη.
Έτσι συνεργασίες όπως αυτή, ή η επόμενη με το Σταύρο Κουγιουμτζή στο δίσκο «Τα Νυχτέρια Μας» περνούν στα «ψιλά» και δεν ακούγονται ιδιαίτερα. Ίσως κι επειδή ο κόσμος έχει συνδυάσει το Μητροπάνο με λαϊκά τραγούδια, άλλου ύφους, του Τάκη Μουσαφίρη και του Σπύρου Παπαβασιλείου… Είναι αλήθεια πάντως ότι κι ο ίδιος δεν τα έχει στηρίξει ιδιαίτερα στις ζωντανές του εμφανίσεις.
Ειδικά για τα «Πικροσάββατα», έχω την αίσθηση πως, μαζί με την «Ανατολή» με τον Καζαντζίδη, τον «Οκτώβρη ’78» με τον Μπιθικώτση, ίσως και το «Ασίκικο Πουλάκι» το 1996 με τον Βασίλη Λέκκα, είναι από τις πιο ολοκληρωμένες εργασίες που κάνει στη μεταπολίτευση ο Θεοδωράκης, πάνω στο λαϊκό τραγούδι… Και είναι ίσως η πρώτη φορά που ο Μίκης δουλεύει πάνω στους λαϊκούς δρόμους, τους οποίους όπως έχει δηλώσει ο ίδιος, διδάχθηκε από το Χρήστο Νικολόπουλο. Γράφει επίσης πάνω σε ρυθμούς που μέχρι τότε δεν είχε ξαναγράψει, όπως το ομώνυμο τραγούδι του δίσκου και «Το βρακί» που είναι γραμμένα πάνω στον ασίκικο…
Σ’ αυτό το δίσκο ο Μητροπάνος, εκτός από τις εξαιρετικές ερμηνείες που καταθέτει, ερμηνεύει κάποια από τα σημαντικότερα τραγούδια της καριέρας του, όπως «Το χατίρι», με το χαρακτηριστικό σεγόντο της Χαρούλας Αλεξίου – που ήταν κι ένα από τα αγαπημένα του Σταύρου Κουγιουμτζή – ή το εκπληκτικό ζεϊμπέκικο, το «Κουτούκι» («Άγγελος δραπέτης»), το οποίο ήταν το πρώτο που έγραψε ο Μίκης γι’ αυτή τη σειρά. Στο τραγούδι αυτό ο Παπαδόπουλος μνημονεύει τον ρεμπέτη συνθέτη και τραγουδιστή Ανέστη Δελιά που τον σκότωσε η ηρωίνη. (2) Και πόσο εύστοχος και πάντα επίκαιρος είναι ο λόγος του «Προέδρου» που σε άλλο σημείο του δίσκου λέει: «Εργένης είναι ο Θεός, γι’ αυτό και κάνει θαύματα»…
Ξεχωρίζοντας κάποια σημεία από τις αφηγήσεις του τραγουδιστή, διαβάζουμε πως:
«Μετά ξανά με το Σπύρο (σσ. Παπαβασιλείου) για να φτάσουμε στα «Πικροσάββατα» με τον Θεοδωράκη και τον Λευτέρη Παπαδόπουλο. 25 χρόνια στο τραγούδι και να’ χω κάνει μέχρι τότε με το Λευτέρη μόνο ένα τραγούδι… Το «Δυο γαρουφαλλάκια σου κρατώ»[*] με μουσική του Πλέσσα. Ο Λευτέρης δεν συνεργαζόταν με την «Πόλυγκραμ», γιατί οι άνθρωποι με τους οποίους συνεργαζόταν ο Λευτέρης δεν ήταν στην «Πόλυγκραμ». Κάποτε που προσπάθησα να γράψει στίχους σε δυο τραγούδια του Παπαβασιλείου, την είχε δει ότι ο Σπύρος είναι… δεξιός. Και άμα του κάτσει κάτι του προέδρου, του ‘κατσε… (γέλια)»(3)
Το 2000 ένας τραγουδιστής της νεώτερης γενιάς, ο Παναγιώτης Καραδημήτρης, ηχογραφεί ξανά ολόκληρο το δίσκο ενώ μαζί του συμμετέχει η Αλέξια, τραγουδώντας «Τα μάγια» από τις «Σερενάτες». Τίτλος του δίσκου «Τα Πικροσάββατα & Μια Σερενάτα».
Το 2008 επίσης, στο δίσκο «Τα Θεμέλιά Μου Στα Βουνά» η Γλυκερία τραγουδά το «Άγγελος δραπέτης» και ο Πασχάλης Τερζής τη «Βροχή».
Πηγές:
1 Συνέντευξη του Λευτέρη Παπαδόπουλου στο Θανάση Γιώγλου για το περιοδικό «Πολίτης Κ» (Απρίλιος 2011)
2 Λευτέρης Παπαδόπουλος «Τα Τραγούδια Γράφουν Την Ιστορία Τους» (Ιανός ο μελωδός-2006)
3 Συνέντευξη Δημήτρη Μητροπάνου στον Γιώργο Τσάμπρα για Το Χρυσό Άλμπουμ του Ζάπινγκ (1996)
«Το χατίρι» και μια ανέκδοτη ηχογράφηση από το «Κουτούκι» από την εκπομπή «Η άλλη πλευρά του φεγγαριού», στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Στο «Χατίρι» το Δημήτρη Μητροπάνο συνοδεύει η Χάρις Αλεξίου.
Με πληροφορίες από το
Επιμέλεια: Γιάννης Παπαγιάννης
πηγη αλτ.gr
