Καλλιθέα: Η Αντίσταση διδάσκει και εμπνέει 80 χρόνια μετά… γράφει η Αγ. Αθανασακοπούλου
Καλλιθέα: Η Αντίσταση διδάσκει και εμπνέει 80 χρόνια μετά…
Η Καλλιθέα βρίσκεται ανάμεσα στα 3Κ της Εθνικής Αντίστασης, καθώς την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οι πολίτες της οργανώνονται σε ομάδες που καλύπτουν όλο το πολιτικό φάσμα (Ε.Α.Μ., Π.Ε.Α.Ν.) και που η κάθε μία δίνει ένα ξεχωριστό στίγμα στον εθνικό αγώνα. Το Μπλόκο της Καλλιθέας τον Αύγουστο του 1944 είναι η απόδειξη ότι αυτή η γειτονιά είναι «αφιλόξενη» για τους κατακτητές και αυτός είναι και ο λόγος που της δείχνουν με τις μαζικές εκτελέσεις το πιο σκληρό τους πρόσωπο.
Πέρα από αυτά, πολλές πνευματικές φυσιογνωμίες (Ιωάννης Γρυπάρης, Σωτήρης Σκίπης, Γιάννης Χατζίνης, Γιώργος Κοτζιούλας, Έλλη Αλεξίου και Σοφία Μαυροειδή–Παπαδάκη) της Μονμάρτης του Μεσοπολέμου αναλαμβάνουν την κοινωνική τους ευθύνη και δίνουν τη δική τους μάχη για τη δημοκρατία και τη λευτεριά μέσα στο βιβλιοπωλείο του Λουκάτου από την περίοδο της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά. Με άλλα λόγια, ενσαρκώνουν το πρότυπο του ενεργού πολίτη που θέτει στην υπηρεσία του κοινού Αγώνα τα πνευματικά του όπλα. Παράλληλα, μέσα σε τυπογραφεία, σε σαμποτάζ και διαδηλώσεις οι γυναίκες της Καλλιθέας επιστρατεύουν τις δυνάμεις τους και στέκονται, όπως και οι άνδρες, με σθένος απέναντι στον τύραννο, αποδεικνύοντας ότι ο πόλεμος δεν είναι μόνο «ανδρική υπόθεση».
Ξεχωριστή είναι και η προσφορά των εκπαιδευτικών της περιοχής, καθώς στέκονται δίπλα στις ανάγκες των μαθητών τους με την οργάνωση συσσιτίων και τη συμμετοχή τους στις απεργίες των δημοσίων υπαλλήλων της κατοχικής περιόδου. Ωστόσο, το νόμισμα έχει πάντα δύο όψεις. Κοντά στα φωτεινά αυτά παραδείγματα υπάρχει και το σκοτάδι της προδοσίας, της μαύρης αγοράς επί των οδών Φιλαρέτου και Σκρα και της πείνας που δοκιμάζει τις ανθρώπινες αντοχές.
Σήμερα, στέκουν μνημεία σε κάθε γωνιά της πόλης που είναι αδιάψευστοι μάρτυρες των γεγονότων. Η οικία επί της οδού Μπιζανίου, το παράνομο τυπογραφείο του Ε.Α.Μ. επί της οδού Σκρα, το Μουσείο της Π.Ε.Α.Ν. επί της οδού Φιλαρέτου, η οικία του Συνταγματάρχη Δαβάκη επί της οδού Δαβάκη και η οικία του Γιάννη Χατζίνη επί της οδού Μαντζαγριωτάκη είναι κάποια από τα πιο αντιπροσωπευτικά παραδείγματα. Συνιστούν ψηφίδες μιας ιστορικής ενότητας που συνομιλεί με την περίοδο της Κατοχής. Η σύνδεσή τους με την εκπαιδευτική κοινότητα είναι μια σύγχρονη πρόκληση για τον Δήμο Καλλιθέας.
Οι νέες γενιές έχουν καθήκον να μελετήσουν μέσα σε αυτούς τους ιστορικούς χώρους τη συμβολή της πόλης τους στην απελευθέρωση από τις δυνάμεις του Άξονα. Είναι σημαντικό να αποκτήσουν έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης μας και ο Δήμος οφείλει να αξιοποιήσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την προβολή τους και την ενίσχυση της επισκεψιμότητάς τους. Ο Δήμος Καλλιθέας θα πρέπει να υλοποιήσει προγράμματα ιστορικής και λογοτεχνικής εκπαίδευσης σε αυτά, καθώς η ενεργή συμμετοχή των μικρών και μεγάλων επισκεπτών σε τέτοια προγράμματα που έχουν εκπονηθεί με την επίβλεψη της ακαδημαϊκής κοινότητας προσφέρει στην ιστορική μελέτη έναν βιωματικό χαρακτήρα. Είναι προνόμιο να έχουμε στη διάθεσή μας αρκετά μνημεία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου που ζωντανεύουν το έπος της Αντίστασης.
Έχουμε ευθύνη απέναντι σε αυτό το έπος να δημιουργήσουμε εκείνους τους συνδετικούς κρίκους που θα παρουσιάζουν όλα αυτά ως μια ιστορική αλυσίδα τόσο στους κατοίκους της όσο και στους επισκέπτες της με τη συνδρομή και καθοδήγηση των φορέων του πολιτισμού του Δήμου Καλλιθέας. Εξάλλου, η καλλιέργεια της ιστορικής μνήμης από την τοπική αυτοδιοίκηση ακόμα και στο πλαίσιο της άτυπης εκπαίδευσης συμβάλλει στην εμβάθυνση της δημοκρατίας και προσθέτει στην έννοια της ανάπτυξης της κοινωνίας ανθρωποκεντρικό πρόσημο. Σε μια τέτοια συνθήκη οι σειρήνες του ρατσισμού και του πολέμου παύουν να ηχούν.
Συνεπώς είναι αναγκαίο οι προοδευτικοί πολίτες των γραμμάτων, των τεχνών και της εργασίας να σχηματίσουν ένα μέτωπο απέναντι σε αυτούς που συνδέουν την προκοπή μιας κοινωνίας μόνο με τα οικονομικά μεγέθη, «εργαλειοποιώντας» τον ανθρώπινο μόχθο και επιτρέποντας ακόμα και σήμερα στους εθνικούς και πολιτικούς ανταγωνισμούς να ανοίγουν πολεμικά μέτωπα που εξασφαλίζουν τα κέρδη στους λίγους και τη δυστυχία στους πολλούς.
80 χρόνια μετά η Καλλιθέα θυμάται και τιμά τους ήρωές της!
80 χρόνια μετά η Καλλιθέα συνεχίζει να υψώνει τα τείχη της απέναντι στον φασισμό!
Αγγελική Αθανασακοπούλου, ιστορικός και Σύμβουλος 1ης Κοινότητας Καλλιθέας
