Γυναίκες, «Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει»….
Γράφει η Δρ. Αγγελική Αθανασακοπούλου
Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Ακόμα; (απόσπασμα)
{….} «Τέτοια ώρα, αντρίκια ντυμένη, στους Έρμονες. Σκύλα πού είσουν;»
Εκείνη λόγο. Τότες επήρε τη μεγάλην απόφαση. Ανατρίχιασε· εξέταζε με το μάτι όλο το σπίτι ζητώντας· και του παρουσιάστη στην όψη ένας κόπιδας που τον άδραξε αμέσως. Εβρέθη σιμά της και της έλεγε φοβερίζοντας.
«Πού είσουν; πού είσουν;»
Κι όσο εκείνη από τρομάρα κ’ έλεγχος δεν αποκρενότουν, τόσο η χολή του επέρσευε, τόσο την ετυραγνούσε· κ’ έκατάλαβε η άτυχη πως είταν τώρα το τέλος της.
« Έλεος, έλεος» είπε· «αμαρτωλή είμαι· μα είμαι έγκυα· δικό σου είναι το παιδί, μα το θεό!»
Έμεινε ο Κούρκουπος· εγίνη κίτρινος· ο λόγος της τον εξαρμάτωνε. Η στια είχε πέσει, εκείνη έκλαιγε θερμά· όξω εξημέρωνε.
Κι ο Θοδόσης που’χε παραμονέψει εχτύπησε μ’ ορμή βαριά την πόρτα· κ’ είπε: «Ακόμα; ακόμα;»
Και σαν απάντηση ακουστήκαν φωνές από μέσα.
« Έλεος, έλεος, το παιδί σου. Απάνθρωπε, με σκότωσες!» και δυνατά όσο εδυνότουν: — «Βοήθεια, βοήθεια!… Α!»
Κ’ υστέρα άκρα σιωπή.
Τότες όμως ανοιχτήκαν τ’ άλλα σπίτια, κ’ εβγήκαν οι γειτόνοι άντυτοι, ανταριασμένοι, κ’εσυναχτήκαν μπρος στου Κούρκουπου το σπίτι, άντρες, παιδιά, ρωτώντας τί τρέχει· κι αφοκραστήκαν το πνιμένο ρουχαλητό που έβγαινε τώρα από μέσα.
Ο Θοδόσης τους αποκρίθηκε: — «Την εσκότωσε».
Πρόκειται για σκηνή μιας λογοτεχνικής δημιουργίας του Κωνσταντίνου Θεοτόκη (1872-1923). Το εν λόγω διήγημα: «Ακόμα;» αποδίδει μια πραγματικότητα των αρχών του 20ού αιώνα. Είναι σαφές ότι η γυναίκα είναι κατώτερη του άντρα και η πίστη σε αυτόν δεν συνδέεται με την ποιότητα της μεταξύ τους σχέσης, αλλά με τον ανδρισμό του συζύγου της που δεν θα πρέπει να υποστεί καμία αμφισβήτηση.
Πρέπει να είναι τίμια όχι απέναντι στον εαυτό της και στη σχέση της, που είναι επιλογή της, αλλά απέναντι στον άνδρα της που είναι πιο ισχυρός. Εξάλλου, σε αυτόν χρωστά την αποκατάστασή της, καθώς η ύπαρξή της ετεροπροσδιορίζεται. Ο γάμος και η τεκνοποίηση φαίνονται να είναι ο τελικός προορισμός της. Ο σύζυγός της είναι το «παράσημό» της στην κοινωνία. Δεν έχει δική της τιμή. Μετέχει της τιμής του ανδρός της.
Ένας κανονικός Μεσαίωνας! Πλάσματα εγκλωβισμένα και εξαναγκασμένα να χορεύουν στον ρυθμό του αφέντη τους. Εκείνος που καθορίζει τις προτιμήσεις, τις κατευθύνσεις και εν τέλει την πορεία της ζωής μιας γυναίκας με δεμένα χέρια και πόδια.
Τα χρόνια που πέρασαν από τότε είναι αρκετά. Ωστόσο, γινόμαστε μάρτυρες τέτοιων περιστατικών ακόμα και σήμερα. Τα συναισθήματα μιας γυναίκας ούτε επιβάλλονται ούτε εξαγοράζονται και ούτε πρέπει να θεωρούνται δεδομένα. Το κορμί της είναι το δικό της κάστρο (όπως έλεγαν και οι επαναστάτες μιας άλλης εποχής) και είναι δικαίωμά της να το ορίζει.
Στο πλαίσιο, βέβαια, μιας πατριαρχικής κοινωνίας, η βούλησή της δεν έχει καμία αξία. Οι επιθυμίες ευθυγραμμίζονται με τις ανάγκες του άντρα της. Υποτιμά τόσο πολύ τον εαυτό της που φτάνει στο σημείο να εργαλειοποιεί ένα παιδί, για να κερδίσει την εύνοια μιας ανδροκρατούμενης κοινωνίας.
Στην παραπάνω σκηνή, η γυναίκα ζητά από τον άνδρα της να ζήσει, γιατί κυοφορεί το παιδί του! Δεν τολμά να ξεστομίσει ότι αυτός δεν έχει κανένα δικαίωμα να αφαιρέσει μια ανθρώπινη ζωή. Όλα έχουν νόημα, όταν μπορούν να πλήξουν ή να διασώσουν τα δικά του συμφέροντα. Το γεγονός αυτό σοκάρει, καθώς μια τέτοια αντίληψη έχει υιοθετηθεί και από το ίδιο το θύμα.
Παράλληλα, ενισχυτικό ρόλο στη διάπραξη του εγκλήματος, της γυναικοκτονίας, έχει ο ξάδελφος του. Απορεί μάλιστα για την καθυστέρηση του Κούρκουπου. Ακόμα; Ακόμα δεν ξέπλυνες την ντροπή σου; Τι σόι άντρας είσαι εσύ που δεν σκοτώνεις μια άπιστη γυναίκα; Εσύ δεν έφταιξες σε τίποτα! Εκείνη δημιουργεί μόνη της προβλήματα στον εαυτό της. Αναζήτησε κάτι άλλο, γιατί είναι άπληστη και αχάριστη! Εσύ είσαι σωστός σε όλα! Όλα αυτά τα έχουμε ακούσει αρκετές φορές από όλους εκείνους που στηρίζουν τον θυμό και βάζουν το δικό τους λιθαράκι, για να χυθεί το αίμα…
Σήμερα, η γυναίκα πρέπει να πιστέψει στη δύναμη που της δίνει το πνεύμα της και η οικονομική της ανεξαρτησία. Τα όρια πρέπει να μπαίνουν σε κάθε σφαίρα της ζωής της, στη δημόσια και ιδιωτική. Διαπιστώνουμε ότι πρόσωπα του οικογενειακού περιβάλλοντος, τα οποία θα έπρεπε να είναι σύμμαχοι της, αποδεικνύονται πολύ επικίνδυνοι εχθροί κάποιες φορές.
Όταν ο σύζυγος βρίσκεται σε πιο καλή οικονομική κατάσταση και έχει και ένα διευρυμένο κοινωνικό περιβάλλον, με άλλα λόγια φαίνεται επιτυχημένος σε μια κοινωνία που προσκυνά το χρήμα, τότε είναι δύσκολο να αποδείξει ακόμη και το αυτονόητο. Εδώ, θα πρέπει η οργανωμένη κοινωνία με δημοκρατικό και προοδευτικό πρόσημο να ανοίγει την ομπρέλα της και να την προστατεύει. Οι εμπλεκόμενες με τέτοιες υποθέσεις Αρχές είναι απαραίτητο να έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση και η Δικαιοσύνη να τιμωρεί όπως αρμόζει όλους αυτούς που ονειρεύονται την επιστροφή μας στην εποχή των σπηλαίων.
Ακόμη, σε κάθε περίπτωση, κάθε γυναίκα οφείλει να δείχνει μηδενική ανοχή σε κάθε μορφή έμφυλης βίας. Η λεκτική και η σωματική βία πρέπει να καταγγέλλονται χωρίς δισταγμό. Και για όσους γαλουχήθηκαν με την καραμέλα: «Το κακό παιδί έχει κατακτήσεις», τότε να τους ενημερώσουμε ότι «Ο ώριμος άνδρας έχει κατακτήσεις». Ένας ώριμος άντρας δεν προσβάλλει, δεν σηκώνει χέρι και δεν διαπραγματεύεται την αξία της ζωής. Δεν είναι θέμα ηλικίας. Είναι θέμα παιδείας.
