Άλκη Ζέη – Η συγγραφέας της καρδιάς μας.

0
563

Στις 27 Φεβρουαρίου συμπληρώθηκε  ένας χρόνος από τον θάνατο  της αγαπημένης μας Άλκης Ζέη.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925, ο πατέρας της καταγόταν από την Κρήτη και η μητέρα της από τη Σάμο όπου πέρασε και τα πρώτα παιδικά της χρόνια.

Η σχέση της με το γράψιμο ξεκίνησε από μικρή ηλικία γράφοντας έργα για το κουκλοθέατρο, διηγήματα και νουβέλες, που δημοσιεύονταν σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας, στο τμήμα σεναριογραφίας. Πρώτο της μυθιστόρημα είναι Το καπλάνι της βιτρίνας (1963), που το έχει εμπνευστεί από τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο και είναι σχεδόν αυτοβιογραφικό. Ακολουθεί μια σειρά μυθιστορημάτων για παιδιά, και το 1987 κυκλοφορεί το πρώτο της βιβλίο για μεγάλους Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα. Το 2013 κυκλοφόρησε το αυτοβιογραφικό της βιβλίο Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο, και το 2017 το Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά.

Το 2010 τιμήθηκε με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της.

Η Άλκη Ζέη αποτελεί πρέσβειρα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, καθώς το σύνολο του έργου της είναι μεταφρασμένο και κυκλοφορεί σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο.

Το 2012 αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Κύπρου. Το 2014 αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ το 2015 απέσπασε την ίδια τιμή από το Πανεπιστήμιο Πατρών της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών.
Τον Ιανουάριο του 2015 έλαβε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής, διάκριση που αποδίδεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε διαπρεπείς προσωπικότητες των τεχνών, των επιστημών και των γραμμάτων, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2015 τιμήθηκε από τη Γαλλία με τον τίτλο του Ταξιάρχη του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων (Commandeur de l’ Ordre des Arts et des Lettres).

Το έργο της τεράστιο για μικρούς και μεγάλους και όποιον ρωτήσεις ποιο είναι το αγαπημένο του βιβλίο δύσκολα θα επιλέξει μόνο ένα!

1.Το Καπλάνι της βιτρίνας

ΕΥ-ΠΟ; ΛΥ-ΠΟ; είναι η συνθηματική ερώτηση που ανταλλάσσουν μεταξύτους η Μέλια και η Μυρτώ λίγο πριν κοιμηθούν. Δυο μικρές αδερφές που ζουν σ’ ένα νησί του Αιγαίου το 1936 ακούνε τον παππού τους να τους μιλάει ώρες ατέλειωτες για τους “αρχαίους” του, ανυπομονούν να ανταμώσουν με τους φίλους και τις φίλες τους από τα τσαρδάκια σαν έρχεται το καλοκαίρι, μα πάνω απ’ όλα τρελαίνονται με τις μαγικές ιστορίες του καπλανιού που τους διηγείται ο ξάδερφός τους ο Νίκος, φοιτητής από την Αθήνα. Το καπλάνι -όπως το λένε στο νησί-, ένας βαλσαμωμένος τίγρης, που βρίσκεται κλειδωμένο μέσα στη βιτρίνα της μεγάλης σάλας του σπιτιού, πότε κοιτάει με το γαλάζιο και πότε με το μαύρο του μάτι, ανάλογα με τη διάθεσή του.
Τι συμβαίνει μια ζεστή μέρα του Αυγούστου που αναστατώνει τη ζωή των κοριτσιών και των δικών τους; Ποιος θέλει να βλάψει το καπλάνι;

2. Ο Μεγάλος περίπατος του Πέτρου

27 Οκτωβρίου 1940: θα τη θυμάται αυτή τη μέρα ο Πέτρος γιατί πέθανε το τριζόνι του. Θα τη θυμάται γιατί την επομένη ακούει τη φωνή της μητέρας του να λέει: “Σήκω… έγινε πόλεμος. δεν ακούς τις σειρήνες;” Όταν οι Ιταλοί έφτασαν στο κατώφλι της Ελλάδας, ο Πέτρος ήταν εννιά χρονών, είχε μια χελώνα για κατοικίδιο, αγαπούσε με πάθος τις αμερικάνικες ταινίες και γνώριζε τον πόλεμο μόνο μέσα από τα βιβλία. Τώρα όμως τον βιώνει κάθε μέρα, μαζί με τους γονείς του, τον παππού του και τη μεγαλύτερη αδελφή του, την Αντιγόνη, αρχίζοντας έναν μεγάλο περίπατο – μια βόλτα στην Αθήνα της Κατοχής, στα δύσκολα εκείνα χρόνια της πείνας, των συσσιτίων, του φόβου, των διωγμών. Με οδηγό τους αγαπημένους του ήρωες από την ελληνική ιστορία και την εφηβεία προ των πυλών ο Πέτρος, με την αδελφή του καιτους φίλους του, δε διστάζει να πάρει μέρος στην Αντίσταση, έχοντας πάντα για σύνθημα ένα τραγούδι: Πάντα μπροστά μας, για μια καινούρια ζωή…

3. Κοντά στις ράγιες

Τις ράγιες κοιτάει κάθε μέρα από το παράθυρό της η δεκάχρονη Σάσα, που τραβούν πέρα μακριά σε μια καινούρια ζωή. Η Σάσα μεγαλώνει στην προεπαναστατική Ρωσία καταφέρνοντας να υψώσει το ανάστημά της στην αδικία και να μάθει τι σημαίνει να είσαι αληθινός ήρωας. Παρακολουθεί όσα συμβαίνουν γύρω της και περιμένει με λαχτάρα και έναν ενθουσιασμό, που μόνο τα παιδιά μπορεί να έχουν, τη μεγάλη αλλαγή που χτυπάει την πόρτα της.

4. Ο θείος Πλάτων

«Ο θείος Πλάτων» είναι ένα πάνινο γαϊδουράκι που στην κοιλιά του έχει καραμέλες. Η Ειρήνη κι ο Γιάννης του έδωσαν το όνομα του θείου Πλάτωνα που τους το έστειλε δώρο. Με τον ίδιο πάντα αφοπλιστικό, ζωντανό τρόπο γραφής η Άλκη Ζέη μας ζωντανεύει άλλη μια γοητευτική ιστορία.

5. Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της

Η ζωή της Κωνσταντίνας ήρθε τα πάνω κάτω όταν χώρισαν οι γονείς της και από τη φιλική ατμόσφαιρα της καθημερινής ζωής στη Γερμανία, την έστειλαν να ζήσει με τη γιαγιά της στην Κυψέλη. Όμως την Κωνσταντίνα δεν τη νοιάζει τίποτα πια. Ας είναι καλά ο Λουμίνης και τα γαλάζια θαυματουργά χαπάκια που τη στέλνουν μια στα ουράνια και μια στον γκρεμό κι ύστερα… δεν υπάρχει επιστροφή. Ή μήπως υπάρχει;

6. Η μωβ ομπρέλα

Λίγο πριν από τον πόλεμο του 1940, κάπου στο Μαρούσι, ζει με τους γονείς της η Ελευθερία, ένα δεκάχρονο κορίτσι, που τα δίδυμα μικρότερα αδέρφια της φωνάζουν Λέτρω και όταν θυμώνουν μαζί της πλασμώδιο του Λαβεράν. Απεχθάνεται το νοικοκυριό και τις “γυναικείες” δουλειές, ενώ τρελαίνεται για ό,τι δεν εγκρίνει ο πατέρας της: Διαβάζει με μανία βιβλία, ανυπομονεί να δει θέατρο, ρίχνει κλεφτέςματιές στην εφημερίδα, εύχεται κάποτε να μοιάσει στην Αντιγόνη του Σοφοκλή. Στο πάνω πάτωμα του σπιτιού τους ο κύριος Μαρσέλ, ένας Γάλλος που ζει μόνιμα στην Ελλάδα, έχει υπό την προστασία του τον ανιψιό του Μπενουά ο οποίος γίνεται αχώριστος φίλος των παιδιών. Λιγοστά τα παιχνίδια τους -βόλοι, σβούρες, σκοινάκι, γιογιό κι ένα ζευγάρι πατίνια με καρουλάκια, αλλά αστείρευτη η φαντασία τους. Όλοι μαζί σκαρφίζονται χίλιες δυο ιστορίες που μαγεύουν και τους ίδιους. Και πόσα ακόμα θα σκέφτονταν να κάνουν εάν δεν τους εμπόδιζαν οι μεγάλοι… Οι μεγάλοι και τα παιδιά. Δυο κόσμοι τόσο διαφορετικοί που όσα χρόνια κι αν περάσουν οι νόμοι τους και η γλώσσα τους δεν θα είναι ποτέ κοινά. Ο καθένας κουβαλάει τη δική του αλήθεια. Γι’ αυτό άλλωστεκαι πίσω από μια μωβ ομπρέλα μπορεί να κρύβονται πολλές!

7. Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο

Στο μυθιστόρημα μπορείς να λες ό,τι φαντάζεσαι, να κινείς τους ήρωές σου όπως θέλεις, να τους βάζεις να λένε ό,τι σκέφτεσαι εσύ. Όταν όμως τα πρόσωπα είναι αληθινά, δεν γίνεται ούτε τοσοδά να λαθέψεις, μια και κανείς τους δεν μπορεί πια να σε επιβεβαιώσει ή να σε διαψεύσει. Ευτυχώς που υπάρχει η αδελφή μου και η μνήμη της είναι αλάνθαστη και η ζωή της μπλέκεται με τη δική μου. Μόλις διάβασε αυτά που έγραψα μου είπε: «Έτσι ζήσαμε, έτσι ήταν αυτοί που γνωρίσαμε και αγαπήσαμε». «Τώρα» της λέω, «που ξαναθυμήθηκες την ιστορία μας θα ‘θελες να είχαμε ζήσει μια άλλη ζωή;» «Με τίποτα» μου αποκρίθηκε αυθόρμητα. «Με τίποτα» συμπλήρωσα κι εγώ.

8. Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα

«Κανείς από τη γενιά μας δεν πρόλαβε. Μας προλάβαιναν άλλα. Πόλεμος, Δεκέμβρης, εμφύλιος, δικτατορία. Όλο τα παλιά θυμόμαστε. Μας βαριούνται. Δεν λέμε να τα ξεχάσουμε, είναι όλη μας η ζωή. Πόσες φορές είπαμε να τη φτιάξουμε από την αρχή! Δεν είναι το κουράγιο που μας έλειψε…»
απόσπασμα από το βιβλίο. Με αιφνιδιαστικά καθαρό βλέμμα και κρυστάλλινη διαύγεια, η Ελένη, η γήινη αρραβωνιαστικιά του καπετάνιου Αχιλλέα, που έφτασε στα πέρατα της γης, ως την Τασκένδη, για να σμίξει μαζί του, ανακαλεί το παρελθόν της. Πετράδι πετράδι συνθέτει το ψηφιδωτό της σημαντικότερης τριακονταετίας (’40-’70) της Ελλάδας, ξύνοντας παλιές και νεότερες πληγές που άφησαν ανεξίτηλα σημάδια σε ψυχές και σώματα.

9. Ο ψεύτης παππούς

r.

Ο δεκάχρονος Αντώνης και ο παππούς του ο Μάριος περνούν όλα σχεδόν τα απογεύματα μαζί. Ο παππούς, συνταξιούχος ηθοποιός, του διηγείται πολλές και απίθανες ιστορίες από όλα όσα έχει ζήσει. Ο Αντώνης όμως δεν τον πιστεύει, γιατί τις περισσότερες φορές οι ιστορίες που του αφηγείται ο “ψεύτης παππούς” τού φαίνονται υπερβολικές και απίστευτες. Για τη γιαγιά όμως ο παππούς δε λέει κουβέντα. Ένα οικογενειακό μυστικό θα έρθει σιγά σιγά στο φως κι έτσι ο Αντώνης θα ωριμάσεικαι θα καταλάβει τελικά την αλήθεια του “ψεύτη παππού”.

10. Ο νυχτερινός περίπατος της γιαγιάς

Στις Βρυξέλλες, την πόλη όπου χτυπάει η καρδιά της Ευρώπης, χτυπάει και η καρδιά της γιαγιάς. Πλήρης ημερών, γεμάτη συναισθήματα, εικόνες και μία ευρύτερη κατανόηση του κόσμου, η γιαγιά γλιστράει έξω από τη ζωή σαν να πηγαίνει έναν νυχτερινό περίπατο. Έναν μαγικό περίπατο που κλείνει τον μεγάλο κύκλο μια γεμάτης ζωής. Μία λυρική και ευαίσθητη ματιά πάνω στο θέμα της απώλειας, ιδωμένης ως το φυσιολογικό, κάπως μελαγχολικό τέρμα ενός μεγάλου δρόμου.Ένα κείμενο γραμμένο με τόση συγγραφική τέχνη και ωριμότητα, που παρά το θέμα του δεν προκαλεί θλίψη, παρά μόνο μια ζεστασιά και μια γλυκιά μελαγχολία.

Πηγές: Εκδόσεις Mεταίχμιο ,  http://www.alkizei.com

Για τον Πολιτιστικό Σύλλογο ΠέΖο:

Τέλιου Βάσω

Comments are closed.