ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ – Μία μοναδική προσωπικότητα
Σπουδαίος συνθέτης, πολιτικός και συγγραφέας, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες μουσικοσυνθέτες και μία από τις πιο πολυσυζητημένες προσωπικότητες της νεότερης Ελλάδας. 96 χρόνια ζωής, μίας ζωής γεμάτης συγκινήσεις, αγώνες και πάνω απ’ όλα δημιουργίες που σημάδεψαν τις σημαντικότερες στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Ο Μιχαήλ (Μίκης) Θεοδωράκης γεννήθηκε στη Χίο στις 29 Ιουλίου 1925, με πατέρα από τον Γαλατά Κρήτης και μητέρας από τον Τσεσμέ της Μικράς Ασίας.
Λόγω της επαγγελματικής ιδιότητας του πατέρα του (ανώτεροςδημόσιος υπάλληλος), πέρασε τα παιδικά του χρόνια μετακινούμενος σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, περιλαμβανομένου της Μυτιλήνης (1925-1928), Σύρου και Αθήνας (1929), των Ιωαννίνων (1930-1932), του Αργοστολιού (1933-1936), της Πάτρας (1937-1938), του Πύργου (1938-1939) και της Τρίπολης (1939-1943).
Πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε ανακαλύψει την αγάπη του, για τη μουσική κι έγραψε τις πρώτες του συνθέσεις, ενώ το 1942 εξέδωσε τα πρώτα του ποιήματα, με το ψευδώνυμο Ντίνος Μάης. Το 1943 εγκαθίσταται οριστικά στην Αθήνα και συνεχίζει τις μουσικές του σπουδές, με δάσκαλο τον Φιλοκτήτη Οικονομίδη. Παράλληλα, αναπτύσσει αντιστασιακή δράση, μέσα από τις τάξεις της ΕΠΟΝ και του ΚΚΕ. Θα συλληφθεί από τους Ιταλούς και στη φυλακή θα γνωρίσει το έργο του Μαρξ.
Ένα βράδυ του 1958, ενώ περιμένει τη γυναίκα του στο αυτοκίνητο, διαβάζει τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου κι επί τόπου μελοποιεί τα πρώτα οκτώ ποιήματα. Το 1960 θα ηχογραφηθούν για πρώτη φοράμε τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση. Είναι η εποχή, που ο Θεοδωράκης περνάει στο χώρο του τραγουδιού και «παντρεύει» τους λαϊκούς ρυθμούς, τα λαϊκά όργανα, τους λαϊκούς τραγουδιστές και την ποίηση των κορυφαίων εκπροσώπων της γενιάς του ’30 (Σεφέρης, Ελύτης, Ρίτσος κ.ά.). Από τα έργα του εκείνης της περιόδου ξεχωρίζουν τα: «Αρχιπέλαγος», «Πολιτεία Α’ και Β’», «Επιφάνεια», «Μαουτχάουζεν», «Άξιον Εστί»
Το 1964 ο Μίκης Θεοδωράκης γράφει τη μουσική, για την ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη «Ζορμπάς», βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη, με πρωταγωνιστή τον Άντονι Κουίν. Ο «Χορός του Ζορμπά» είναι το ορχηστρικό τραγούδι, που έγραψε και το οποίο συμπεριλήφθηκε στο soundtrack της ταινίας Αλέξης Ζορμπάς (1964), το οποίο κυκλοφόρησε το 1965. To κομμάτι είχε κυκλοφορήσει και σε single, μαζί με το «Στρώσε το στρώμα σου».
Πρόκειται για ένα από τα δημοφιλέστερα κομμάτια του Έλληνα συνθέτη και έχει συμπεριληφθεί σε πολλούς compilation δίσκους του. Το κομμάτι μετά την κυκλοφορία της ταινίας έγινε δημοφιλές παγκοσμίως και διασκευάστηκε ή ερμηνεύτηκε από μουσικούς διαφόρων ειδών και εθνικότητας. Μερικές από αυτές τις διασκευές κατάφεραν να εισέλθουν και σε διάφορα charts. Από το εν λόγω κομμάτι, δημιουργήθηκε ο χορός συρτάκι, ο οποίος δεν είναι κάποιος παλιός Ελληνικός παραδοσιακός χορός. Η χορογραφία του κομματιού, την οποία έγραψε ο Γιώργος Προβιάς και θεωρείται ο δημιουργός του χορού, εμπεριέχει στοιχεία από παραδοσιακούς ελληνικούς χορούς, όπως το χασαποσέρβικο και χασάπικο.
Επίσης, θα γράψει μουσική και για δύο θεατρικές παραστάσεις που σημάδεψαν τη δεκαετία του ’60, τη «Μαγική Πόλη» και τη «Η γειτονιά των Αγγέλων».
Με την επιβολή της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967 θα αρχίσει ένας νέος κύκλος διώξεων και εξοριών για τον συνθέτη, που θα τελειώσει το 1970, με την αμνηστία, που θα του χορηγηθεί, ύστερα από διεθνή κατακραυγή και προσπάθειες προσωπικοτήτων, όπως ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς, ο Λέοναρντ Μπερνστάιν, ο Χάρι Μπελαφόντε, ο Άρθουρ Μίλερ και ο Χανς Άισλερ. Θα φύγει στο εξωτερικό και θα δώσει δεκάδες συναυλίες εναντίον των συνταγματαρχών, που θα τον κάνουν παντού γνωστό ως σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα.
Την περίοδο της Μεταπολίτευσης γνώρισε ευρεία αποδοχή και η μουσική του, ακούστηκε πάλι ελεύθερα. Έγινε σημείο αναφοράς μιας νέας περιόδου, για την Ελλάδα και ταυτόχρονα παρέμεινε σύμβολο, για τους αγωνιστές πολλών χωρών ενάντια σε ολοκληρωτικά καθεστώτα.
Πολλά από τα έργα που έγραψε κατά τη διάρκεια της επταετίας, εκδόθηκαν τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης («Ο ήλιος και ο χρόνος», «Τα Λαϊκά», «Τα τραγούδια του Ανδρέα», «Λιανοτράγουδα», «Κάντο Χενεράλ», «Επιφάνεια Αβέρωφ» και πολλά άλλα) , ενώ σταδιακά θα αρχίσει η ηχογράφηση και η έκδοση των συμφωνικών του έργων.
Σε όλες τις μεγάλες στιγμές της ελληνικής ιστορίας, ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν εκεί. Είτε με τη δράση του είτε με τη μουσική του, ο συνθέτης δεν έμεινε ποτέ αμέτοχος.
Σήμερα, πολλές δεκαετίες αργότερα, μπορεί να έχει διχάσει με κάποιες πράξεις και λόγια του, παραμένει όμως ο σπουδαιότερος Έλληνας συνθέτης, που με την μουσική του ενέπνευσε και έδωσε δύναμη σε χιλιάδες ‘Έλληνες και αγωνιστές
«Θεωρώ το μουσικό μου έργο ως ένα ενιαίο σύνολο. Άλλωστε επιδιώκω τα έργα της ίδιας περιόδου (και όχι μόνο) να ενώνονται σε μικρά σύνολα έργων (τραγούδια, συμφωνίες, όπερες) με κοινά μουσικά θέματα, ώστε να ταξιδεύουν στον χρόνο συντροφικά και όλα μαζί να αποτελούν μικρούς μουσικούς γαλαξίες».
Τα λόγια αυτά του Μίκη Θεοδωράκη με τα οποία περιέγραψε κάποτε τα έργα του, ενέπνευσαν τον τίτλο της έκθεσης «Ο Γαλαξίας μου: Μίκης Θεοδωράκης».Η παγκόσμια προσωπικότητα του Μίκη Θεοδωράκη, η πολυσήμαντη προσφορά του στη μουσική και στις τέχνες, η πολιτική του δράση, η διεθνής του απήχηση, καθώς και η ιδιαίτερη σχέση του με το Μέγαρο Μουσικής, αποκαλύπτονται στην επετειακή έκθεση «Ο γαλαξίας μου», που εγκαινίασε τη Δευτέρα 7 Ιουνίου, η Υπουργός Πολιτισμού, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Την έκθεση, που περιλαμβάνει πρωτότυπα ντοκουμέντα του Αρχείου Μίκη Θεοδωράκη, τα οποία εκτίθενται για πρώτη φορά στους επισκέπτες, οργανώνουν το ΥΠΠΟΑ, ο Σύλλογος «Οι Φίλοι της Μουσικής» και το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, προς τιμήν των 96 χρόνων ζωής και δημιουργίας του Μίκη Θεοδωράκη.
Σε αυτήν εκτίθενται για πρώτη φορά τα πρωτότυπα ντοκουμέντα του αρχείου του μεγάλου συνθέτη, πλαισιωμένα από σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό.
Ας σημειωθεί ότι το πλήρες αρχείο του συνθέτη αποτελείται από περισσότερα από 100.000 φύλλα και περιλαμβάνει χειρόγραφες παρτιτούρες, πρωτότυπα κείμενα, προγράμματα, αποκόμματα Τύπου, φωτογραφίες, έντυπα, αφίσες, μετάλλια και άλλο ποικίλο υλικό. Η έκθεση είναι με ελεύθερη είσοδο κοινού, με δελτία εισόδου μετά από ηλεκτρονική κράτηση στο σύστημα του Μεγάρου Αθηνών, για συγκεκριμένη ώρα επίσκεψης μέχρι 30 άτομα ανά μία ώρα, από τις 11:00 έως τις 19:00. Κάθε άτομο μπορεί να πάρει μέχρι 2 δελτία. Η Έκθεση είναι ανοικτή Τρίτη – Σάββατο 11:00-19:00.
Πηγές : https://www.ellines.com/ https://www.news247.gr/ https://www.sansimera.gr https://www.real.gr www.megaron.gr
Για τον Πολιτιστικό Σύλλογο ΠέΖΟ γράφουν οι:
Κωνσταντίνα Κίτσου – Μαρίνα Γιατρά
Επιμέλεια άρθρου: Ντάβαρης Παναγιώτης
